Waarom we in de toekomst met Hemelvaartsdag mogelijk niet meer vrij zijn

Nederland telt acht feestdagen waarvan het merendeel valt te herleiden tot het christendom. Wordt het niet eens tijd een van de christelijke feestdagen in te ruilen voor een nationale feestdag? 'Terechte vraag', zegt Tweede Kamerlid Jan Paternotte. Zijn antwoord luidt dan ook bevestigend. 'De tijd is ernaar.' D66 zou Hemelvaartsdag graag inruilen voor een feestdag van nationaal belang.

Wie de internationale feestkalender erbij pakt, struikelt over nationale feestdagen. Neem alleen al de maand juli. Op de 4de vieren de Verenigde Staten hun onafhankelijkheid. Tien dagen later neemt Frankrijk vrij om de Franse Revolutie te gedenken. En weer een week later staat het Belgische raderwerk stil, ook vanwege de onafhankelijkheid.

In die opeenvolging zou 26 juli niet misstaan, zijnde de dag waarop het Plakkaat van Verlaetinghe werd ondertekend. Daarmee keerden de opstandige Nederlanders zich in 1581 officieel tegen de Spaanse overheerser, ook een onafhankelijkheidsdag dus. Zeven jaar geleden kwam die dag ook naar voren in een enquête van het geschiedenisprogramma OVT naar de geschiktste aanleiding voor een feestdag.

Maar Henk te Velde, hoogleraar vaderlandse geschiedenis aan de universiteit van Leiden, twijfelt. 'Wie zegt dat plakkaat nog iets? Dan moet je wel een hoop uitleggen.' Als er ruimte is voor een nieuwe feestdag, denkt hij eerder aan een Grondwetsdag met 29 maart als peildatum. In 2013 was Te Velde betrokken bij de viering van 200 jaar Koninkrijk, waarin de Grondwet een grote rol speelde. 'Daarmee ontsnap je ook aan dat nationalistische van zo'n feestdag.'

Bevrijdingsdag

Meest voor de hand liggend is Bevrijdingsdag, nu nog het ondergeschoven kindje van alle feestdagen. Bij de lancering van 5 mei in 1981 leverde het kabinet-Van Agt half werk af. Vanwege de economische tegenspoed destijds geldt Bevrijdingsdag sindsdien alleen in de kroonjaren als echte feestdag.

Tijdens de laatste viering sprak Gerdi Verbeet, voorzitter van het verantwoordelijk comité, premier Rutte daarop aan. Zij wil een einde aan die halfslachtigheid. Maar feitelijk is Verbeet bij hem aan het verkeerde adres. Een feestdag wordt pas een vrije dag als werkgevers en werknemers daartoe besluiten. Dat akkoord moet in de Stichting van de Arbeid worden gesloten. Secretaris Jannie Mooren van de stichting ziet dat niet snel gebeuren.

Resteert de vraag of de christelijke gemeenschap genegen zou zijn Hemelvaartsdag als vrije dag op te offeren. Anna Kruse meldt namens de katholieke kerk begrip te hebben voor die discussie, gezien de leegloop van de kerken. Toch zou ze het zonde vinden omdat elke feestdag zijn eigen betekenis heeft. 'Op discussies over inruilen gaan we niet in.'

Een soortgelijk antwoord komt van de protestantse koepel PKN. Behoud van christelijke feestdagen staat voorop. Woordvoerder Marloes Nouwens: 'Maar het is niet aan ons dergelijke prioriteiten te stellen.'