Ongevraagde online bemiddelaars: niet illegaal, wel duur

De eerste stap naar een rijbewijs is zo genomen. Men neme een theorieboek, scharrelt een portie oefenexamens bij elkaar en googelt op 'CBR theorie aanvragen'. Via het bovenste zoekresultaat kan de aspirant-automobilist met een paar klikken een datum voor het theorie-examen bij het Centraal Bureau Rijvaardigheid (CBR) reserveren. Voor slechts 50,20 euro is het examen geregeld. De deadline staat, de eerste horde op weg naar 'blij dat ik rij' is bijna genomen. Alleen nog even verkeersregels stampen.

Ho, stapje terug. 50 euro voor een theorie-examen, is dat niet een beetje duur?

Dat is het inderdaad. Want mijntheorieaanvragen.nl is niet de officiële CBR-site, al is deze site in hetzelfde oranje en blauw gesteld als die van het CBR. Achter het bovenste zoekresultaat op Google gaat, net als achter de tweede en derde suggestie van de zoekmachine, een bemiddelaar schuil. Mijntheorieaanvragen.nl vraagt voor zijn klanten een theorie-examen autorijden aan. Het bedrijf rekent voor die 'service' 18,95 euro administratiekosten boven op de kosten van de aanvraag. Wie het examen direct op de CBR-site aanvraagt, is slechts 31,25 in plaats van 50,20 euro kwijt.

Dat is nog tot daaraan toe, als mijntheorieaanvragen.nl en de andere bemiddelaars de examenkandidaat werk uit handen zouden nemen. Maar dat is niet het geval: een aanvraag op de CBR-site is net zoveel werk als een examenaanvraag via de bemiddelsites, want op beide moet de kandidaat al zijn gegevens zelf invullen.

Er zijn op internet meer tussenpersonen actief die diensten aanbieden die elders goedkoper zijn en daarmee geld verdienen zonder daar veel voor terug te doen. De website mijntoeslagen.nl rekent 39,50 euro voor de aanvraag van zorg- of huurtoeslag. Het bedrijf achter belastingterug.com richt zich op studenten en scholieren die de inkomstenbelasting die zij over hun bijbaantje hebben betaald willen terugvragen. En gemeenten.net verbindt bellers voor 90 cent per minuut door met hun eigen gemeente.

Aan de klachtenfora op internet te zien, zijn de klanten van deze bedrijfjes vaak onoplettende jongeren die niet doorhebben dat ze zich niet op de officiele websites van een overheidsorganisatie bevinden, maar op een commerciële site.

Geen kopie

Illegaal is het niet, wat de bemiddelaars doen. De sites zijn geen kopie van de officiële overheidswebsites (hoewel ze soms dus wel dezelfde kleuren gebruiken) en ze vermelden keurig dat ze als tussenpersoon kosten rekenen voor hun diensten. Mijntheorieaanvragen.nl meldt in een lap tekst onder de grote button met 'reserveer' dat het niet de officiële CBR-site is. Mijntoeslagen.nl vermeldt de kosten van de aanvraag voor zorg- en huurtoeslag onder een grote paarse knop met het woord 'start', maar de bezoeker van de site moet een heel eind naar beneden scrollen om deze tekst te vinden.

Volgens Martijn Keizer, financieel gedragswetenschapper aan de Rijksuniversiteit Groningen, doen de bemiddelaars dat bewust. 'De sites maken gebruik van de gemakzucht van de bezoekers', zegt hij. De kosten worden ergens op de site vermeld, maar toekomstige automobilisten kunnen het aanvraagproces prima doorlopen zonder dat ze beseffen dat ze elders goedkoper uit zijn. Wie op de site mijntoeslagen.nl een aanvraag voor zorg- of huurtoeslag indient, krijgt pas helemaal aan het eind van het aanvraagproces onder ogen hoeveel hij moet betalen voor de aanvraag. Volgens Keizer zit de aanvrager dan al in de fuik. 'Dan is de bezoeker al verteld hoeveel geld hij of zij kan ontvangen'.

De aanbieders zelf zeggen dat hun websites wel degelijk een nuttige dienst leveren. Rik van der Wind van mijntheorieaanvragen.nl wijst erop dat er wel degelijk voordelen zitten aan een examenaanvraag via zijn site. 'Wie bij ons een aanvraag doet, kan altijd binnen twee weken theorie-examen doen, hoeft niet over een DigiD-code te beschikken en het verzetten van een examen is makkelijker dan bij het CBR.' Dat onoplettende jongeren per ongeluk een duur theorie-examen aanvragen, is niet zijn schuld, zegt hij. 'De kosten staan voor de gemiddeld oplettende internetgebruiker duidelijk vermeld.'

Volgens Jelle Stelpstra, een van de vier oprichters van mijntoeslagen.nl en belastingterug.com, komen bezoekers op deze sites vanwege de extra controle. 'Ze leveren zelf gegevens aan, vervolgens controleren we dat geautomatiseerd en dan is er nog een handmatige controle. Op de manier worden fouten in de aanvraag voorkomen, zegt Stelpstra. Zijn site wijst veel klanten er bijvoorbeeld op dat ze met terugwerkende kracht recht kunnen hebben op zorgtoeslag vanaf 1 januari, zegt hij. 'De fiscus checkt niet op begindatum.'

Naïef

Of de bemiddelaars nu echt meerwaarde bieden of niet, zeker is dat ze een deel van hun omzet binnenhalen dankzij naïeve internetgebruikers en dat daar voorlopig weinig aan zal veranderen. Van misleiding is geen sprake, schreef de staatssecretaris van Financiën zes jaar geleden. Dat internetters niet beseffen dat ze op een commerciële site zitten in plaats van op een site van een officiële instantie, ligt aan henzelf.

Het advies van de Consumentenbond en Wijzer in Geldzaken, dat financieel verantwoord gedrag wil bevorderen, is dan ook gericht aan de consument. 'Zoek op wat de ervaringen van anderen zijn, dat geldt voor alle webwinkels', zegt Sandra de Jong van de Consumentenbond. Martijn Keizer raadt internetters aan niet te snel op grote gekleurde 'start'-knoppen te drukken.