Dankzij een envelop werd de 89e Oscaravond in een klap historisch

Twee minuten en twintig seconden, een eeuwigheid in dankwoordtijd, verkeerde de wereld vervolgens in de veronderstelling dat de Hollywoodmusical La La Land met zeven Oscars (beste film, regie, actrice, camera, muziek, liedje, productiedesign) de grote winnaar was van de 89e Academy Awards, zondagnacht in het theater aan Hollywood Boulevard. Daar zag het ook al naar uit, gaandeweg de avond: niemand verwachtte nog dat Moonlight langszij zou komen. De Oscar voor beste bewerkte script en die voor beste bijrol voor Mahershala Ali, daar zou het bij blijven voor het gevoelige drama over de zware jeugdjaren van een zwarte en homoseksuele man in een Amerikaanse achterstandswijk. Moonlight op een gedeelde tweede plek met Manchester by the Sea, Kenneth Lonergans portret van een getraumatiseerde man, dat Oscars won voor beste originele script en beste acteur Casey Affleck.

En toen liep er man met een hoofdtelefoon en een andere envelop het podium op, die de speechende en juichende La La winnaars iets duidelijk trachtte te maken. Terwijl Beatty verbijsterd toekeek, nam La La Land producent Jordan Horowitz, nu ineens winnaar-af, bewonderenswaardig kalm de regie over: Moonlight had gewonnen, dat was geen grap. Ook hield Horowitz de juiste envelop en kaart met juiste winnaar op, zodat er geen twijfel meer kon bestaan. 'Zelfs in een droom zou dit niet waar zijn', sprak Moonlight-regisseur Barry Jenkins even later. Een krankjorum einde, uniek in de Oscargeschiedenis. PricewaterhouseCoopers, het accountantsbureau dat over de stemming waakt, bood kort na de uitreiking excuses aan in een officieel statement, en stelde 'momenteel te onderzoeken hoe dit kan zijn gebeurd'.

Rampscenario

In een vlotte reconstructie meldde The Hollywood Reporter dat er altijd twee gelijke enveloppen klaarliggen, aan weerszijden van het podium. Iemand zou dus de reserve-envelop voor Emma Stone in Beatty's hand hebben geduwd. Een rampscenario: zowel de Moonlight-ploeg als die van La La Land zagen de feestvreugde verstoord. En toch ook iets van troost: als over vijftig jaar al die speeches en de meeste films al zijn vergeten, zal het La La-Moonlight moment nog worden gekoesterd. Onsterfelijk.

De kwestie met de envelop was niet het enige genante moment op de avond. Toen de Australische kostuumontwerpster Janet Patterson (o.a. The Piano) werd genoemd tijdens de eredienst voor de overledenen, een vast onderdeel van de show, verscheen er een grote foto van de Australische producent Jan Chapman (o.a. The Piano), die nog leeft en werkt.

Escapisme én sociaal bewustzijn

Het opmerkelijkste en meest onverwachte aan de uitreiking, na de envelop, betrof het splitsen van de twee belangrijkste Oscars: Jenkins Moonlight de beste film, maar Damien Chazelle als 32-jarige collega de jongste winnaar ooit in de categorie beste regie. Voer ook voor de Oscar-duiders: in het tijdperk Trump koos de Academy dus voor escapisme én sociaal bewustzijn, voor de Hollywood-droom én voor betrokkenheid bij de verdrukten in de Amerikaanse samenleving. 'Kunst heeft geen grenzen, geen enkele taal en behoort niet tot een enkel geloof', sprak Academy president Cheryl Boone Isaacs eerder op de avond zalvend.

Politieke avond

Trump kwam weliswaar ter sprake, onder meer in de venijnig spottende openingsmonoloog van presentator Jimmy Kimmel, die de Hollywoodgemeenschap inwreef Trump dankbaar te moeten zijn: 'dankzij hem de heeft niemand het meer over het racisme van de Academy'. Maar de verwijzingen naar de president domineerden niet de avond. Wel klonk er divers protest: tegen de muur, tegen het inreisverbod, tegen een gebrek aan empathie van de huidige Amerikaanse regering.

Asghar Farhadi, de Iraanse cineast die thuisbleef vanwege het inreisverbod, won de tweede Oscar ooit voor zijn geboorteland met het drama The Salesman. Een prijs met een politiek tintje: voor Farhadi bekend maakte niet te zullen komen, lag de Duitse komedie Toni Erdmann nog voor in de peilingen. Daarna niet meer. Michael Dudok de Wit, de enige Nederlandse regisseur die kans maakte op een Oscar, won geen prijs voor zijn animatiespeelfilm The Red Turtle.