Imam Abdelbaki Es Satty (46) verbleef in Vilvoorde en Diegem van januari tot eind maart 2016. Die timing is opmerkelijk, want op 22 maart werden in Brussel en Zaventem twee zware aanslagen gepleegd. Of er ook een verband zou zijn, is nog niet bekend. Volgens de Vilvoordse burgemeester Hans Bonte (SP.A) zocht Abdelbaki Es Satty – of tenminste iemand met dezelfde naam – toen contact met verschillende moskeeën in ons land om er als ­gebedsvoorganger aan de slag te gaan.

Op vraag van de moslimgemeenschap in Vilvoorde werd de man toen intensief door de politiediensten gescreend. “We weten met zekerheid dat hij hier toen vertoefd heeft. Hij zei dat hij geen toekomst meer zag in Spanje en dat hij werk zocht als imam. Maar hij stond volgens de informatie die we kregen niet bekend als geradicaliseerd”, verklaarde Bonte gisteren.

“Het ging veeleer om een vluchtige aanwezigheid. Hij had geen adres en/of verblijfsvergunning.”

De politie van Vilvoorde heeft destijds onmiddellijk contact opgenomen met het gerecht in Barcelona. Maar ook daar stond de imam toen nog niet geseind als terreurgevaarlijk, en er was geen onrustwekkende informatie over hem terug te vinden.

Veel vraagtekens

De komst van Abdelbaki Es Satty naar ons land roept heel wat vragen op. De imam woonde sinds 2015 in Ripoll, het stadje ten noorden van Barcelona vanwaar de terreurcel achter de aanslagen in Barcelona afkomstig is. Waarom hij in de loop van vorig jaar – mogelijk meermaals – naar België reisde, is onduidelijk. De veiligheidsdiensten waren gisteren volop aan het uitpluizen waar hij allemaal is geweest en met wie hij in contact stond.

Wilde de imam ook hier mensen ronselen om aanslagen te plegen? Of stond hij reeds in contact met geradicaliseerde figuren in ons land? Vilvoorde heeft een reputatie van vertrekkende Syrië­strijders. Trok dat hem aan? Het gerecht probeert op al die vragen antwoorden te krijgen.

Feit is dat Es Satty in april 2016 terug naar Barcelona is gereisd, vermoedelijk met het vliegtuig vanuit Brussel. Natuurlijk is het niet uitgesloten dat hij nadien nog meermaals – bijvoorbeeld met de wagen – naar België is gereisd.

Hoe dan ook is het verontrustend dat de imam zo recent nog in ons land was. De aanslagen in Barcelona werden immers al maandenlang voorbereid. De Spaanse autoriteiten beschouwen Abdelbaki Es Satty als dé spilfiguur achter de aanslagen op de Ramblas en in het kustplaatsje Cambrils. Bedoeling was om met explosieven één of meerdere grote aanslagen te plegen in Barcelona. Mogelijk op de toeristische trekpleister Sagrada Familia, al kon de politie dat doelwit gisteren nog steeds niet bevestigen. De 12-koppige terreurcel rond imam Es Satty had 120 gasflessen klaarstaan in een woning in Alcanar, op 200 km van Barcelona. Die zijn afgelopen woensdag per ongeluk ontploft in het huis.

In het puin trof de politie drie ­lichamen van terroristen aan. Het vermoeden is dat een van hen imam Abdelbaki Es Satty is.

Nog één terrorist voortvluchtig

De omstreden imam was al twee jaar een bekend figuur in Ripoll. Een paar jaar eerder, in 2012, zat hij voor drugs in de gevangenis van Castellón. Zijn naam wordt intussen ook gelinkt aan de terreuraanslag in Madrid in 2004, waarbij 192 doden vielen. Hij werd in verband gebracht met een van de hoofdverdachten van die aanslag.

Buren van de imam verklaarden dit weekend dat hij hen vertelde dat hij terug zou keren naar Marokko met zijn familie, waar hij negen kinderen zou hebben. Anderen zeggen dat hij plannen had om te verhuizen naar België, waar hij “vaak en graag” naartoe reisde. Niemand zag hem echter de radicale islam prediken in de buurt van de moskee van Ripoll.

Familieleden van de andere terroristen verklaarden wel dat de imam een slechte invloed op hen had. De enige die dat kan bevestigen en de rol van Es Satty verder kan uitklaren, is Younes Abouyaaqoub (22). Hij is de laatste van de terreurcel die nog spoorloos is en op wie een klopjacht aan de gang is.

Volgens de politie is hij mogelijk al het land uitgevlucht, richting Frankrijk. Abouyaaqoub wordt ervan verdacht dat hij aan het stuur zat van de bestelwagen die door de Ramblas raasde. Daarbij kwamen dertien mensen om het leven en vielen meer dan honderd gewonden.