Ja, hier gaan we uitkomen, is de stemming op formatiedag 126

Wat een volle week onderhandelen moest worden, is samengeperst in een marathonsessie van tweeënhalve dag. Mark Rutte, Sybrand Buma, Alexander Pechtold en Gert-Jan Segers stappen woensdag halverwege de middag gezamenlijk in Den Haag het Johan de Witthuis uit, de stenen trap af, de armen van de pers in. De gezichten vermoeid, maar voldaan. Over één ding bestaat brede consensus: we kunnen op vakantie.

'Het huis staat in de steigers', zegt CDA-leider Buma. 'De hoop is niet afgenomen, misschien zelfs een beetje toegenomen', stelt VVD'er Rutte. 'Ik zie resultaten', zegt D66'er Pechtold. Hij spreekt zelfs al van een 'coalitie', maar doseert zijn optimisme. Er zijn nog veel 'hete hangijzers'.

ChristenUnie-voorman Segers kan zijn enthousiasme het slechtst verbergen. Wanneer de collega's al zijn vertrokken, blijft hij herhalen dat 'het vertrouwen is gegroeid' en er 'enorm veel werk' is verzet. 'We kijken elkaar regelmatig diep in de ogen en dan merk je: de partijen willen dit echt.' Secondant Carola Schouten wordt ongeduldig. 'Segers! Kom op nou!' Op een aantal thema's 'tendeert het naar overeenstemming', gaat haar baas verder. Een 'paar lastige onderwerpen' blijven liggen tot na de vakantie, het is stof om op te broeden langs de rand van het zwembad. 

Tot zoverre het sfeerrapport. Maar op welke terreinen maken de partijen vaart en waar zit het nog muurvast? Het zijn vragen die vakkundig worden omzeild. Het journaille moet verwoed krabben aan de oppervlakte om iets van wat zich daaronder afspeelt te kunnen waarnemen. Informateur Gerrit Zalm: 'Als je zeker wilt zijn dat er nooit een kabinet komt, dan is transparantie de oplossing.' Het krabben levert desondanks het volgende troebele beeld op.

_{Tekst gaat verder onder de tijdlijn.}

Geldzaken

Stappen zijn gezet op onderwerpen die zijn uit te drukken in geld: belastingen voor burgers en bedrijven, uitkeringen, toeslagen. Informateur Zalm laat de komende weken plannen doorrekenen door het Centraal Planbureau. De rekenmeesters moeten vragen beantwoorden als: wat doet het met de koopkracht en de werkgelegenheid als de lasten voor werkenden omlaag gaan? Of wellicht: wat voor gevolgen heeft het flexibel maken van de AOW-leeftijd? En misschien ook: hoe kunnen de eenverdiener én de tweeverdiener erop vooruit gaan?

Waar consensus over bestaat: alle partijen willen lastenverlichting. Maar, zegt Pechtold, veel financiële ruimte is er niet. De economie groeit, maar tegenvallers in onder meer het onderwijs en de zorg drukken op de begroting.

Arbeidsmarkt

De informateur legt ook sociaal-economische plannen voor aan het CPB. De 'coalitie in spe' (Segers) wil besluiten nemen over onder meer het ontslagrecht, verzekeren van zzp'ers, flexwerk en doorbetalen van loon bij ziekte. Wat niet meehelpt is dat de polder intern is verdeeld. De meeste partijen in het Johan de Witthuis hopen op een akkoord met werkgevers en vakbonden, want dat geeft rust tijdens het regeren. Maar de SER heeft nog steeds geen gezamenlijk standpunt geproduceerd. Vooral de FNV zou huiverig zijn om een akkoord te sluiten dat het fundament vormt onder de sociale paragraaf van een overwegend rechts kabinet.

Klimaat

Naast het CPB heeft Zalm ook een lijntje naar het PBL, het Planbureau voor de Leefomgeving. Dit adviesorgaan kan plannen toetsen op milieueffecten. 'Klimaat' is een potentieel struikelblok. De groene ambities van D66 en ChristenUnie streven die van VVD en CDA ver voorbij. Alle partijen onderschrijven 'Parijs', maar ze zijn het nog niet eens over de route ernaartoe. D66 en CDA schreven de afgelopen weken een compromisvoorstel dat inmiddels plenair is besproken.

Migratie

Twee pogingen met GroenLinks liepen stuk op migratie. Ook in deze combinatie is het een moeilijk thema. Hoe voorkom je dat asielzoekers met duizenden tegelijk naar Europa trekken? En als ze hier zijn, wat doe je dan? Kinderpardon, bed-bad-brood, Rutte kan die woorden nauwelijks meer horen. 

VVD, CDA en D66 waren het al eens over het exporteren van de EU-Turkijedeal naar Noord-Afrika, maar Segers benadrukt dat de onderhandelingen opnieuw begonnen toen hij aanschoof. Hij schreef afgelopen weken samen met Rutte een compromisvoorstel.

'Medisch-ethisch'

Mag je dood als je dood wil? Mag de huisarts een abortuspil verstrekken? Mag een kind vier ouders hebben? Bij het woord 'medisch-ethisch' vertrekken de gezichten van de onderhandelaars het meest. Hier botsen de wereldbeelden van D66 en ChristenUnie frontaal op elkaar (en in mindere mate die van VVD en CDA). Ja, Zalm heeft in zijn eerste week deze onderwerpen direct op tafel gelegd, maar nee, ze zijn er na drie weken intensief onderhandelen nog niet uit.