Is de paus de enige die Donald Trump de levieten durft te lezen? - Tom Van de Weghe
Tom Van de Weghe woonde en werkte in de VS, China en Rusland. Hij volgt voor VRT Nieuws de geopolitieke ontwikkelingen op de voet. Volg hem op Twitter @tomvandeweghe.
Zo’n buitenlandse reis is voor de meeste Amerikaanse presidenten vaak een welgekomen afleidingsmanoeuvre wanneer de politieke problemen thuis wat hoog komen te zitten. Dat is meer dan ooit het geval voor Trump.
Na zijn chaotische eerste maanden kan hij nu tonen dat hij ook een echte staatsman kan zijn. Dat levert hem mooie krantenkoppen op en moet zijn populariteit wat opkrikken. En of het hem menens is. Dat was al te merken aan zijn ernstige blik van de voorbije dagen. Of is het de vermoeidheid die al zijn tol eist, zoals bronnen uit het Witte Huis suggereren?
Trump heeft er met zijn eerste trip voor gekozen om een van de grootste geopolitieke mijnenvelden ter wereld te betreden. Veel van zijn voorgangers hebben het geprobeerd om vrede te onderhandelen in het Midden-Oosten, maar geen van hen is er echt in geslaagd.
Trump had aan de Palestijnse president Abbas al toevertrouwd dat het volgens hem eigenlijk niet zo moeilijk kan zijn. Maar volstaat 50 jaar ervaring in het sluiten van vastgoeddeals in Manhattan om deze Gordiaanse knoop te ontwarren?
Woorden ingeslikt
Zijn eerste halte in Saudi-Arabië is alvast niet onopgemerkt voorbijgegaan. Op zich is het positief dat de man die pleitte voor een moslimverbod en registratie van alle moslims in de VS nu alweer een bocht van 180 graden heeft gemaakt.
Er werd gevreesd dat hij moslims zou schofferen. Dat hij het zou hebben over “radicaal-islamitische terreur”, zoals hij beloofd had tijdens zijn campagne. Maar niets van dit alles. Hij heeft die woorden ingeslikt, onder zware druk van zijn nationaal veiligheidsadviseur McMaster.
Als hij zijn kiezers finaal kan aantonen dat hij voor extra jobs heeft gezorgd door wapens te verkopen, dan hoopt hij dat ze zijn zoveelste flip-flop wel zullen vergeven.
Opnieuw de "As van het kwaad"?
Door in zijn toespraak tegenover de Arabische leiders de strijd tegen terreur te vergelijken met de strijd van het goede tegen het kwade voelen sommigen zich geneigd om de vergelijking te maken met George W. Bush en zijn As van het Kwaad.
Maar er is een fundamenteel verschil: Bush pleitte ook voor de heropbouw van de regio, het zogenaamde ‘nation building’. Obama ging nog een stap verder en zette in op gelijke rechten voor man en vrouw, én de promotie van democratische waarden.
Niets daarvan bij Trump. Verwacht van ons geen druk om politieke hervormingen door te voeren, daar kwam zijn boodschap op neer. Als zakenman is hij alleen geïnteresseerd in geld en jobs. Door miljardencontracten aan wapens te slijten, koopt hij zich als het ware in in de regio. Maar een militaire benadering van het uitroeien van extremisme dreigt de conflicten alleen maar verder in alle hevigheid aan te wakkeren.
Hij richt al zijn pijlen op Iran als bron van alle kwaad, en duwt die grootmacht steeds verder in de hoek. Terwijl de herverkiezing van Rouhani afgelopen weekend eigenlijk ook een referendum was: de Iraniers kiezen voor een meer gematigde richting.
In plaats van Iran te demoniseren in de hoop zo meer wapens te verkopen, zou Trump zijn eerste bezoek aan de regio moeten aangrijpen om ook de Iraanse leiders de hand te reiken. Alleen zo kan hij zijn beoogde vrede bereiken.
Trump vertikt het om de vraag te stellen vanwaar al die terreur precies komt. Ik was onlangs voor het eerst sinds lange tijd zelf weer in het Midden-Oosten. Je moet al blind zijn om het niet te zien: is het niet juist een gebrek aan vrijheid, de groeiende ongelijkheid en werkloosheid die het extremisme voeden in de regio?
Het contrast tussen de pompeuze zaal vol wereldvreemde witte gewaden die naar Trump luisterden en de bittere armoede op de straat kan niet groter zijn.
America First betekent dat voortaan het opgestoken Amerikaanse vingertje voor meer mensenrechten en politieke hervormingen achterwege blijft. Het is dezelfde benadering die Trump met succes toepaste op zijn relaties met die andere grootmachten op de loer, Rusland en China.
Vanuit zijn perspectief als zakenman is dat ook logisch. Maar op lange termijn dreigt het regeren vanuit winstbejag op een ramp uit te draaien voor de wereldvrede.
Paus Franciscus?
Misschien dat paus Franciscus de Amerikaanse president daarop zal wijzen, wanneer hij woensdag het Vaticaan bezoekt. Het wordt wellicht een van de meest fascinerende ontmoetingen van deze reis.
De paus was een van de eerste wereldleiders om Trump te feliciteren met zijn verkiezingsoverwinning, maar hij had zich tijdens de campagne ook heel kritisch uitgelaten. Wie alleen muren bouwt, is geen christen, aldus Franciscus. Op de dag van de eedaflegging van Trump maakte hij ook de vergelijking met Hitler.
Het is al eerder gebleken dat wie Trump wil bespelen, het beste uitpakt met veel show en ornaat. De man smelt ervoor. Na de statige ontvangst in Saudi-Arabië en Israël zal ook de grandeur van het Vaticaan op hem indruk maken.
Trump verkoopt handig tijdens zijn eerste reis dat Amerika de rest van de wereld de les niet meer wil spellen. Maar misschien is de paus de enige met moreel gezag die het tijdens deze trip aandurft om de Amerikaanse president de levieten te lezen: met centen alleen koop je geen wereldvrede.