Vijf vragen over wettelijke bedenktijd: Haalt adempauze de angel uit overnames?

Ze zien het wel zitten, de kanonnen uit het Nederlandse bedrijfsleven: een halfjaar, een jaar of zelfs anderhalf jaar bedenktijd voor ondernemingen die het doelwit zijn van een vijandige overname. De aanleiding voor hun pleidooi voor 'langzaamaan' is dat het Amerikaanse chemiebedrijf PPG branchegenoot AkzoNobel belaagt. Minister Henk Kamp van Economische Zaken liet woensdag doorschemeren dat het demissionair kabinet wel wat voelt voor zo'n wettelijke adempauze, naast andere mogelijke maatregelen. De pro's en contra's van dit voorstel in vijf vragen.

Waarom zouden bedrijven lang moeten kunnen broeden op een ongewenst overnamebod?

Het vereist een lange studie om alle gevolgen van een overnamebod te kunnen overzien, vinden onder meer Jan Hommen (ex-ING), Hans Wijers (oud-AkzoNobel), Philips-topman Frans van Houten en het werkgeversverbond VNO-NCW. Klanten, leveranciers en andere belanghebbenden kunnen nu vaak niet hun zegje doen voordat de overnamedeal wordt gesloten, waardoor hun belangen minder goed worden meegewogen.

De ondernemers vinden Hans Schenk, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht en gespecialiseerd in overnames, aan hun zijde. 'Ik ben vóór omdat uit de praktijk blijkt dat tussen de 65 en 75procent van de overnames geen economische waarde creëert, en dus als mislukt kan worden aangemerkt.' Overnames gaan in golven, zegt Schenk: bedrijven jutten elkaar op. Die collectieve hijgerigheid is volgens hem zo sterk dat economische argumenten dan een bijrol spelen. 'Je kunt zeggen dat alle belanghebbenden gediend zijn met een adempauze. Behalve de speculatieve belegger dan.'

Welke bezwaren zijn er tegen zo'n lange wachttijd?

Het voornaamste tegenargument is dat alle partijen van het management, de werknemers, klanten en de potentiële koper al die tijd in onzekerheid zitten. De overnameprooi kan in de tussentijd aan waarde inboeten, bijvoorbeeld omdat de benodigde reorganisatie al die tijd op zich laat wachten of omdat de beoogde kostenvoordelen van de fusie worden uitgesteld. Dat potentiële waardeverlies dupeert de aandeelhouders, de eigenaren van het begeerde bedrijf.

Zijn Nederlandse bedrijven niet al goed genoeg beschermd tegen vijandige overnames?

Volgens de tegenstanders van een verplichte adempauze wel. Bedrijven kunnen tal van beschermingsconstructies inrichten, zoals het recht preferente aandelen uit te geven. Daarmee kan de bedrijfsleiding voorkomen dat een vijandige koper de meerderheid van de aandelen verwerft. KPN-topman Eelco Blok zei deze week op BNR Nieuwsradio dat extra verdedigingswallen zoals een lange wettelijke bedenktijd niet nodig zijn, alleen als de nationale veiligheid in het geding is (en dat geldt bijvoorbeeld voor telecombedrijven als KPN). Maar minister Kamp wees er deze week op dat niet alle bedrijven hun beschermingsconstructies op orde hebben en dat die ook kunnen verlopen en vervallen.

Kan Nederland zo'n wettelijke bedenktijd wel op eigen houtje invoeren?

Nee, dat kan niet, want dit soort regelgeving valt onder Brussel. Nederland zou de andere EU-lidstaten er dus van moeten overtuigen hetzelfde te doen. Anderzijds is de bestaande EU-richtlijn over overnames in zeer vage bewoordingen gesteld, zegt hoogleraar Schenk. De regels zijn volgens hem zo vaag dat regeringen ongewenste overnames gemakkelijk kunnen tegenhouden op grond van 'het nationaal belang' of zelfs 'de bescherming van de openbare orde'. 'Ik zou zo een stevig betoog kunnen houden waarom het zo belangrijk is dat het hoofdkantoor van AkzoNobel of TMG in Nederland blijft.'

Zijn er al landen waar overnameprooien een jaar bedenktijd hebben?

De Europese richtlijn schrijft alleen voor dat een prooi binnen tien weken moet reageren op een overnamebod. Geen enkel land kent de verplichting of de mogelijkheid daar een jaar of anderhalf jaar mee te wachten, zelfs niet het toch zeer protectionistisch ingestelde China.