Dit gebouw krijgt een 'olifantenhuid'

Een bouwwerk dat zo veel mogelijk moet opgaan in de natuur, dat is het nieuwe regiokantoor voor Natuurmonumenten bij Zierikzee. Met lekker ruw beton gemaakt, want dan is het in no time groen van het mos.

Is het een bunker, een Mayatempeltje, een uitkijkplatform? Nee, het is het nieuwe regiokantoor van Natuurmonumenten bij Zierikzee, ontworpen door de jonge architecten Max Rink en Niels Tilanus. Een buitengewoon boeiend blok beton, met een ruwe 'olifantenhuid', die aan één kant geplooid is tot een puntvormig trappetje, en met twee enorme ramen. Gelegen midden in een prachtig natuurgebied (tevens startpunt voor wandelexcursies) en gemaakt met een bijzonder bouwmateriaal: isolerend beton - een primeur in Nederland. Kortom: een mooie reden om af te reizen naar het Zeeuwse Schouwen.

Het bouwwerk vormt het sluitstuk van Plan Tureluur, een natuurontwikkelingsproject waarmee de schade die met de realisatie van de Deltawerken aan de natuur is toegebracht, wordt hersteld. Door de bouw van de stormvloedkering in de Oosterschelde is de geleidelijke overgang tussen zout en zoet land deels verloren gegaan. Slikken en platen verdwenen onder water en daarmee ook de leefruimte van kustvogels als de tureluur. Inmiddels is het vroegere landschap teruggebracht: oude kreken zijn opengegraven en zoutminnende planten en dieren keren terug.

Niet koloniseren

De architecten Rink en Tilanus omschrijven hun ontwerp als 'een steen in het landschap'. 'Het moest er niet uitzien als een gebouw', zegt Rink. 'Zaken die je daarmee associeert, zoals een puntdak, hebben we bewust vermeden. We wilden de natuur niet koloniseren met architectuur. Al beseffen we dat dat iets paradoxaals heeft in een gebied waar werkelijk alles met mensenhanden gemaakt is.'

Brandvastheid was de belangrijkste eis die Natuurmonumenten aan het pand stelde. De boerderij waarin de organisatie tot 2014 was gehuisvest en die gerenoveerd zou worden, was twee keer afgebrand; men wilde het lot niet tarten. De keuze voor nieuwbouw in beton lag voor de hand, maar had als nadeel dat het een kostbare bouwwijze is. Behalve de betonnen draagconstructie heb je immers ook een isolatielaag en gevelbekleding nodig. 'Met isolerend beton sla je drie vliegen in een klap', zegt Tilanus. 'In de 50 centimeter dikke gevels zijn glasschuimkorrels verwerkt, die isolerend werken. Afwerken is niet nodig.'

Ruige uitstraling

Isolerend glasschuimbeton wordt al langer gebruikt in Zwitserland en Duitsland, maar niet in deze 'authentieke', pokdalige staat; dat vinden ze daar lelijk. Rink en Tilanus vinden die korrelige structuur juist 'spannend'. Rink: 'Het geeft uitdrukking aan dit nieuwe materiaal en de ruige uitstraling past bij deze plek. Daarbij biedt het ruwe oppervlak kansen voor de natuur; mossen en planten kunnen zich aan het beton hechten, zodat het gebouw uiteindelijk opgaat in de omgeving.'

Het regiocentrum staat niet op zichzelf. De afgelopen jaren verrezen door het hele land uitkijktorens, theekoepels en natuurbelevingscentra in groengebieden. Natuurmonumenten zette in 2003 de trend met het spectaculaire Posbankpaviljoen op de Veluwe. De organisatie beseft dat je natuur niet behoudt door er een hek omheen te zetten, maar door te tonen hoe mooi zij is. 'Je moet het beleefbaar maken', zegt Tilanus. Architectuur kan daarbij helpen. Neem de manier waarop de enorme vensters het landschap omlijsten; wat op het eerste gezicht een modderig bouwterrein leek, oogt ineens als een schilderij van een Hollandse meester.

_{Regiokantoor Natuurmonumenten, 2014-2017 (opening in juni), opdrachtgever: Natuurmonumenten, ontwerp: Max Rink en Niels Tilanus, adres: Levensstrijdweg 1, Zierikzee.}

Meer cultuurtips

Dit is een van de 14 voorspelde culturele hoogtepunten. Klik hier voor de overige tips.