Journalist Vice gekidnapt in Oost-Oekraïne: 'de tolerantie neemt af'

Het is nacht als Ostrovsky door een groep gewapende pro-Russische separatisten wordt tegengehouden. Samen met vier andere collega's, onder wie de cameraman met wie Ostrovsky samenwerkt, wordt hij een auto ingeduwd. 'Dat ging er hardhandig aan toe', weet Volkskrant-correspondent Olaf Koens, die Ostrovsky goed kent. 'Er werd een pistool op ze gericht en er werden zakken over hun hoofden getrokken.'

De journalisten worden vervolgens afgevoerd naar het gebouw van de veiligheidsdiensten in Slavjansk, dat sinds ruim een week bezet wordt gehouden door gemaskerde en gewapende pro-Russische separatisten. Vier van hen zijn inmiddels vrijgelaten, alleen Ostrovsky zit nog vast.

De Vice-journalist wordt door zijn collega's algemeen geroemd. 'Hij is een van de meest ervaren journalisten die vanaf het begin van de crisis over Oekraïne bericht', aldus Koens. 'Hij is ontzettend goed. Met zijn video's zet hij de hele tv-wereld op zijn kop. Hij hanteert een geheel eigen format.'

(Tekst loopt door onder de video)

Naar het motief van de gijzeling is het gissen. Mogelijk wordt Ostrovsky gezien als een verrader - iemand die de separatisten in een kwaad daglicht zet. Ook het feit dat de in Moskou geboren Ostrovsky zowel een Amerikaans als een Israëlisch paspoort bezit kan hem parten spelen, denkt Koens.

De zelfverklaarde 'volksburgemeester' van Slavjansk, Viacheslav Ponomarev, heeft bevestigd dat de Vice-journalist wordt vastgehouden in het bezette gebouw van de veiligheidsdiensten. Hij gaf er gisteren zelfs een persconferentie over, die werd onderbroken door een telefoontje. Het waren de bezorgde ouders van Ostrovsky. Ponomarev stelde hen gerust: niemand zou hun zoon hebben gegijzeld. Ostrovsky was gewoon aan het werk, beweerde hij. Niets aan de hand.

Verdwijning en marteling
Het verhaal van Ostrovsky staat niet op zichzelf. Sinds de spanningen in Oekraïne hoog opliepen na de vlucht van president Janoekovitsj begin dit jaar en de daaropvolgende inlijving van de Krim door Rusland, wordt er geregeld melding gemaakt van verdwijning of mishandeling van journalisten. Het Oekraïense Institute for Mass Information schrijft dat er op de Krim zowel Tataarse als Oekraïense journalisten zijn gearresteerd. Zes Oekraïense journalisten en activisten verdwenen spoorloos. Eén Oekraïense journalist is hardhandig gemarteld. Zijn tanden werden uit de mond geslagen.

Afgelopen weekend werd de Oekraïense activist Irma Krat in Slavjansk in gijzeling genomen. Op zondag riep 'burgemeester' Ponomarev een aantal journalisten bijeen in het gebouw van de veiligheidsdiensten.

'We zijn hier om aan te kondigen dat in de stad Slavjansk een geharde activist van de Maidan-zelfverdedigingstroepen, Irma Krat, vandaag gevangen genomen is', verkondigde een van de separatisten, die zich voorstelde als Pavel. 'Ze wordt verdacht van vele misdaden op Maidan (het Onafhankelijkheidsplein in Kiev), tegen de Berkut (oproerpolitie) en tegen vreedzame burgers', vervolgde Pavel. 'We zien het daarom als ons recht om haar gevangen te nemen en ze zal in gevangenschap blijven totdat we haar betrokkenheid in deze oorlogsmisdaden hebben onderzocht.'

Niet veel later publiceerde een Russische tabloid die nauwe banden heeft met de Russische veiligheidsdiensten een video van een geblinddoekte Krat.

(Tekst loopt door onder de video)

Volgens Koens is Irma Krat een activist uit de extreem-rechtse Pravi Sector. Ze zou zich voordoen als journalist. Time-verslaggever Simon Shuster meldt op Twitter dat Krat in het bezit was van een perskaart.

Situatie steeds gevaarlijker
Feit is dat de situatie in Oost-Oekraïne de laatste maanden voor journalisten steeds lastiger en bovenal een stuk gevaarlijker is geworden. 'Dat merk je de hele tijd', zegt Koens. 'Laatst was ik met Ostrovsky in Gorlovka, waar het politiebureau net was bestormd door separatisten. De politie had zich overgegeven. Een half uurtje à drie kwartier mochten we als journalisten het gebouw van binnen bekijken. We mochten alles zien, met mensen praten. Maar na een uur sloeg de stemming al om. Mensen begonnen te vragen: wat doe je hier, waarover ga je berichten? Er is eigenlijk maar een heel klein moment dat je je werk kan doen.'

Dat zal de komende tijd waarschijnlijk niet veranderen, denkt Koens. De sfeer in Oost-Oekraïne wordt alleen maar grimmiger. 'De tolerantie neemt af. Er lopen gewapende milities rond. Als journalist word je gezien als vervelende lastpak.'

Koens maakt zich zorgen over zijn collega Ostrovsky. 'We gaan in overleg met zijn opdrachtgever, familie en de autoriteiten kijken wat we kunnen doen om hem zo snel mogelijk vrij te krijgen.'