“Mark, denk je dat Parry een felle verdediger kan worden? Zo niet, moeten we ernstig beginnen te zoeken naar anderen.”

Het is een mail die de Belg Mark Martens in 1999 krijgt van William Heydens, een van de bazen bij chemiereus Monsanto. Martens is in die jaren zelf toxicoloog bij Monsanto en krijgt de opdracht om James Parry, een vermaarde professor uit Wales, te betalen om hem positief onderzoekswerk te laten doen over glyfosaat. Dat is het hoofdbestanddeel van hun onkruidverdelger Roundup.

De passage komt uit de honderden pagina’s mails en interne documenten die openbaar zijn gemaakt. En die tonen dat Monsanto er alles aan gedaan heeft om te vermijden dat glyfosaat en Roundup in een slecht daglicht komen te staan. Want het middel wordt overal ter ­wereld verkocht en is een goudmijn voor het bedrijf: met Roundup boekt Monsanto jaarlijks bijna 2 miljard omzet.

“Een veel goedkopere oplossing zou zijn dat we enkel experts inhuren voor bepaalde onderdelen”, staat in nog een andere interne mail, uit 2015. “We schrijven de teksten zelf en laten hen het redactiewerk doen en voegen hun namen toe.”

Lymfeklierkanker

Het was voor de chemiereus uiterst belangrijk dat er wetenschappelijk onderzoek gepubliceerd werd waaruit zou blijken dat glyfosaat de gezondheid niet schaadt. Daarvoor stuurde Monsanto wetenschappelijk onderzoek, schreef het wetenschappelijke papers of delen daarvan en spande het wetenschappers voor zijn kar.

De mails zijn openbaar gemaakt op bevel van een Amerikaanse rechter in San Francisco, naar aanleiding van een rechtszaak die tientallen boeren aanspanden tegen Monsanto. Volgens de boeren hebben ze lymfeklierkanker gekregen door Roundup.

Martens werkte sinds 1989 voor Monsanto. Zijn taak bestond erin data te verzamelen rond de gezondheidseffecten van stoffen, die te selecteren en interpreteren ter voorbereiding van de Europese registratie van producten. Met Parry liep het overigens fout: hij publiceerde een veel kritischer studie dan Monsanto gehoopt had. Martens werkt nog altijd als consultant bij chemiebedrijven. Hij wilde niet reageren.

Cruciale maanden

De interne mails werpen een nieuw licht op de hevige discussie over de schadelijkheid van glyfosaat. Het Europees voedselagentschap (Efsa) concludeerde dat glyfosaat niet kankerverwekkend is, maar baseerde zich hierover op studies aangeleverd door de industrie. Voor eind dit jaar moet de Europese Commissie beslissen of Monsanto de toelating krijgt om de komende jaren glyfosaat op de markt te brengen.

Monsanto zelf laat weten dat de mails uit hun context zijn gerukt en dat het nooit zelf studies heeft geschreven. “Onze tegenstanders zijn erin geslaagd een verhaal te construeren op basis van alternative facts”, zegt woordvoerder Brian Carroll.