Dat concludeert een onderzoekscommissie onder leiding van Raad van State-lid en oud-topambtenaar Hans Borstlap.
Een andere invulling van het bestuur, namelijk een driehoofdige leiding in plaats van slechts een bestuurder, en het installeren van een raad van toezicht wordt aangeraden om meer problemen te voorkomen.
Ook schrijft de commissie aan de minister dat ze de status van de NZa als zelfstandig bestuursorgaan moet bezien. Het valt namelijk te overwegen om de regulerings- en toezichttaken niet langer in een organisatie onder te brengen.
De NZa zegt in een reactie op het rapport dat de conclusies daarvan "niet mals" zijn. "Het is een serieus rapport, waar we serieus mee aan de slag gaan. We nemen onze verantwoordelijkheid en zullen de opdracht van de minister uiteraard consciëntieus aanpakken", zo staat in een schriftelijke verklaring.
Reactie Schippers
Volgens minister Edith Schippers (Volksgezondheid) hebben het ministerie en de NZa zich gehouden aan hun onderlinge afspraken over de verdeling van verantwoordelijkheden en taken.
Wel erkent Schippers dat er een spanningsveld is tussen de verschillende rollen die de NZa heeft. Die is zowel verantwoordelijk voor de regelgeving als voor het toezicht. Schippers gaat bekijken of die bundeling van taken ideaal is.
Volgens de minister is er in de onderzochte gevallen wel gehandeld "binnen de lijnen van de geldende verantwoordelijkheidsverdeling".
Schippers onderschrijft verder de kritiek van de commissie op personeelsbeleid en ict-beleid van de NZa. Die moet binnen drie maanden met verbeteringen komen. Uit accountantsonderzoek naar de bestuurskosten is volgens Schippers op een enkele uitzondering na niets gebleken van onjuistheden of onrechtmatigheden bij de NZa.
Publicaties
De commissie is in april van dit jaar op verzoek van Schippers het intern functioneren van de onafhankelijke zorgtoezichthouder onder de loep gaan nemen. Aanleiding was een reeks publicaties van voormalig NZa-medewerker Arhur Gotlieb. Hij had een omvangrijk dossier aangemaakt van zaken die verkeerd gingen bij zijn werkgever.
Hij gaf zelf aan dat hij geen klokkenluider wilde zijn, maar dat hij graag wilde bijdragen aan het verbeteren van het functioneren van de NZa. Gotlieb pleegde in januari van dit jaar zelfmoord. Zijn zeshonderd pagina’s tellend bezwaarschrift kwam bij NRC Handelsblad en de NOS terecht.
Naar aanleiding van de daarop volgende publicaties, onder meer over het al dan niet terecht toekennen van extra geld aan het Oogziekenhuis in Rotterdam en de organisatiecultuur binnen de NZa, volgde het onderzoek.
Niet netjes
De commissie Borstlap concludeert weliswaar dat er niets onoorbaars is voorgevallen, maar netjes is het allemaal niet. Zowel de manier waarop binnen de NZa met medewerker Gotlieb is omgegaan als de verhoudingen tussen de NZa en het ministerie. Zo was in het geval van het Oogziekenhuis binnen de NZa het gevoel ontstaan dat het ministerie druk uitoefende op het toekennen van een bedrag van 1,25 miljoen euro door de NZa.
Ook in het geval van Gotlieb zijn er geen concrete bewijzen dat hij doelbewust is tegengewerkt, maar de omgang – steeds meer taken, maar nauwelijks feedback – verdient niet de schoonheidsprijs.
Uitgelekt
Het rapport lekte maandag al uit. NRC Handelsblad en NOS schreven er al over. De commissie wilde niet reageren op het uitgelekte bericht.
D66 liet dezelfde dag nog weten snel een debat over het rapport te willen met minister Edith Schippers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. D66-Kamerlid Pia Dijkstra noemt de conclusies van het rapport "zorgwekkend".
Ook ChristenUnie-leider Arie Slob vindt dat er snel een debat moet komen over het rapport. Hij liet dat op Twitter weten. Slob is benieuwd naar de reactie van Schippers op het rapport. "Toezicht moet betrouwbaar zijn."