Macrofagen herprogrammeren in de strijd tegen kanker

Macrofagen spelen een cruciale rol in ons immuunsysteem. Het zijn grote fagocyten, witte bloedlichaampjes, die lichaamsvreemde micro-organismen zoals bacteriën aanvallen en schadelijke stoffen en afgestorven cellen opruimen. Macrofagen infiltreren ook tumoren, om er kankercellen te bestrijden en de groei van de ziekte af te remmen.

Maar sommige kankercellen overleven deze aanval en worden resistent voor de macrofagen. Meer zelfs: die kankercellen maken van hun vijanden bondgenoten en modificeren de macrofagen om tumorgroei te stimuleren en uitzaaiingen te bevorderen. Ze doen dat door het metabolisme, de stofwisseling, van de macrofagen te wijzigen, zo ontdekten de onderzoekers.

Deze wijziging in het metabolisme van macrofagen werd onderzocht door Doctor Rosa Martín-Pérez, Erika Palmieri en Alessio Menga onder leiding van professor Massimiliano Mazzone van VIB-KU Leuven, en professor Alessandra Castegna van de Universiteit van Bari.

Het team bestudeerde de rol in tumorgroei van glutamine synthetase (GS), een enzym dat verantwoordelijk is voor de aanmaak van eiwitten. Ze stelden vast dat GS noodzakelijk is voor de herprogrammatie van "goede" naar "slechte" macrofagen.

De studie bewijst voorts dat de activiteit van GS in macrofagen de uitzaaiing van kanker bevordert, en dat dit nefaste gedrag omkeerbaar is.

“De resultaten zijn op zijn minst verrassend. We tonen aan dat inspelen op het metabolisme van de macrofagen de groei van tumoren beïnvloedt: GS blokkeren zorgt ervoor dat de macrofagen opnieuw de groei van de tumor bestrijden, in de plaats van die te stimuleren”, zo zei professor Mazzone op de website van VIB.

De resultaten bevestigen het potentieel van metabole immuuntherapie - medicijnen die inspelen op het metabolisme en zo het afweersysteem zélf mobiliseren - in de strijd tegen kanker.

“Deze studie biedt nieuwe perspectieven voor medicijnen, die specifiek gericht zijn op het blokkeren van GS. De eerste stappen worden vandaag al gezet door het VIB Discovery Sciences team: zij hebben een screeningtest ontwikkeld om GS-remmers op te sporen, en die op termijn gebruikt kan worden om nieuwe medicijnen te ontwikkelen”, zei professor Mazzone.

De conclusies van het onderzoek zijn verschenen in het toonaangevende tijdschrift Cell Reports.

De onderzoekers wijzen er op dat een doorbraak in onderzoek, niet hetzelfde betekent als een doorbraak in de geneeskunde. De verwezenlijkingen van VIB-onderzoekers kunnen de basis vormen voor nieuwe therapieën, maar het ontwikkelingstraject neemt nog jaren in beslag.

Dit kan veel vragen oproepen, en als u vragen hebt over dit en ander medisch gericht onderzoek, heeft de VIB een e-mailadres waar u daarmee terecht kan: patienteninfo@vib.be.