Na bezoek Trump is er geen glimp te ontwaren van Amerikaans vredesplan

Terwijl even verderop Donald Trump en de Palestijnse president Mahmoud Abbas hogere politiek bedrijven, zit Bader Salahat naast zijn moeder op een gammele plastic tuinstoel op het plein voor de Geboortekerk in Bethlehem. Verenigd in hun wanhoop. Vader Salahat verblijft in een Israëlische gevangenis en is enige weken geleden samen met andere gedetineerden in hongerstaking gegaan. Moeder en zoon hebben sindsdien niets meer van hem vernomen.

Vader Khaled is 53 en zit sinds 2006 vast. Hij is veroordeeld tot 24 jaar cel wegens verzet tegen de Israëlische bezetting van de Palestijnse gebieden. Zijn vrouw Sameera (48) mag hem een keer per maand drie kwartier zien. Daarvoor moet zij naar het zuiden van Israël, een reis die in totaal zestien uur kan duren als zij bij alle Israëlische checkpoints wordt gecontroleerd. Soms heeft ze de moed niet en slaat ze het bezoek over. Bellen mag niet.

Zoon Bader (24) heeft zijn vader in 2011 voor het laatst gezien. Op zijn 13de werd hij verantwoordelijk voor zijn moeder en twee zussen. 'Het leven zonder vader is moeilijk', zegt hij.

Frustratie

De hongerstaking waaraan zijn vader meedoet, moet betere gevangenisomstandigheden afdwingen. Telefonisch contact, meer bezoeken, betere medische zorg, eerlijker processen, geen straffen meer van acht jaar voor stenengooien. 'Kort gezegd, we willen meer waardigheid', zo vat Bader de eisenlijst samen.

Zijn frustratie is groot, zijn familie lijdt al zo lang, de Israëlische bezetting duurt al zo lang. Er lijkt geen eind aan te komen, de vredesonderhandelingen tussen Israël en de Palestijnen liggen al jaren stil. Toch denkt Bader niet dat, als de politiek vastzit, een nieuwe opstand, een nieuwe intifada, op den duur onvermijdelijk is. 'Geweld is geen oplossing.'

Hij en andere Palestijnse jongeren op het plein voor de kerk, die zou staan op de plek waar Jezus is geboren, weigeren koppig alle hoop te laten varen. 'Het vredesproces mag dan dood zijn, misschien kunnen we het doen herleven,' zegt Mayy Rahhal, een 27-jarige vrouw die werkt voor een gemeentelijke milieudienst. Anderen zeggen het haar na. Bij veel westerlingen ontlokken de woorden 'Israëlisch-Palestijns vredesproces' nog slechts een geeuw. Maar die luxe hebben jonge Palestijnen niet. Zij klampen zich er juist aan vast. Als de naasten van een comapatiënt zijn ze gefixeerd op het miniemste teken van leven.

Feit blijft dat er nauwelijks beweging zit in de standpunten van beide partijen. Ze hebben allebei hun gelijk. Abbas zegt: wij zijn het enige volk ter wereld dat nog onder een bezetting leeft. De Israëlische vader des vaderlands Ben-Gurion vroeg ooit: waarom waren de Joden het enige volk ter wereld dat geen recht had op een eigen staat, al was het maar in een klein deel van het land van hun voorvaderen? De uitspraken lijken op elkaar, zijn elkaars echo, elkaars spiegelbeeld, en dat tekent de tragiek van het conflict. De wederzijdse gevoelens over toegebracht onrecht zijn zo sterk dat dit compromissen heel moeilijk maakt.

Uitzichtloosheid

Zo moeilijk dat het een gevoel van uitzichtloosheid oproept. De Israëlische schrijver Amos Oz liet het een van zijn romanpersonages treffend zeggen: het Joodse volk kende al duizenden jaren de kracht van de boeken, de gebeden, de geboden, de studie, maar de kracht van de macht kende het alleen van de slagen op de rug; nu heeft het plotseling een zware knots in de handen; het heeft tanks, kanonnen en straaljagers; de militaire macht staat tussen ons en onze dood in, maar de macht kan alleen vernietiging voorkomen, de macht kan niet een vijand of een wraakzuchtige in een vriend veranderen.

Maar misschien hoeft de vijand niet meteen een vriend te worden, is het voorlopig al goed dat hij een niet-vijand wordt. Trump zegt nu een poging te willen doen. Kan dat in een bliksembezoek aan Bethlehem? Hij was twee dagen in Saoedi-Arabië, anderhalve dag in Israël, voor Abbas had hij 45 minuten.

Wat wil hij, smaalt Mohammad Taqatqa, een 37-jarige Palestijn die zegt acht jaar gevangen te hebben gezeten wegens het gooien van stenen. Net als Bader Salahat en zijn moeder is hij op het plein om te demonstreren ten gunste van de hongerstakers en om Trump het signaal te geven de Palestijnen niet te vergeten.

Na afloop van het gesprek tussen Abbas en Trump zegt de Palestijnse leider bereid te zijn de 'dialoog' met Israël te heropenen. De Amerikaanse president verklaart persoonlijk te willen 'helpen' om tot een akkoord te komen, op voorwaarde dat beide partijen echt vrede willen en bereid zijn tot het nemen van 'moeilijke beslissingen.'

Het is niet veel. Na Trumps tweedaagse bezoek aan Israël en de Palestijnse gebieden is er geen glimp te ontwaren van een Amerikaans vredesplan. Zijn meest gepassioneerde woorden wijdde hij aan het terrorisme (terroristen als in Manchester zijn 'boosaardige losers') en aan Iran ('Ik zal nooit toestaan dat het een kernwapen krijgt'). Ook stelde hij zich pal op achter Israël in een speech voor onder anderen rijke Amerikaans-Joodse geldschieters. 'Zij die oproepen tot Israëls vernietiging, moeten bedenken: niet onder Donald J. Trump!' De Israëlische premier Netan-yahu hief zijn vuist.

Het was niet het teken van leven dat de Palestijnen voor de Geboortekerk in Bethlehem wilden zien.