Zelfoverschatting is grootste gevaar voor navigator

'De jongens aan dek en de stuurmannen zijn druk met de boot snel te laten gaan op hun gevoel, de navigator is de analist die het weer en de prestaties volgt en daar gedegen conclusies uittrekt', aldus Wouter Verbraak.

De navigator is analytisch sterk. Hij zit benedendeks met een computer met daarop gedetailleerde analyses over de weersverwachtingen, de prestaties van de boot, de zeilen en de windhoek. 'Het is tegenwoordig een trend om overal informatie te vergaren, die trend is er ook in het zeilen', zegt Verbraak. Dat is zowel nuttig als lastig. De kunst is om te weten welke informatie belangrijk is en welke kan worden weggezet als ruis. 'Je kunt wel de hele tijd beneden zitten en mooie plannen maken, als de weersvoorspelling niet in lijn is met wat buiten gebeurt, zit je je tijd te verknoeien.'

Tijdens de eerste etappe, van het Spaanse Alicante naar Kaapstad, waren de weermodellen die hij toegestuurd kreeg 'verschrikkelijk slecht'. In Nederland en Amerika wordt veel gemeten, zodra de boten op plekken komen waar vrijwel geen weerdata over beschikbaar zijn, is het voor een navigator moeilijker een voorspelling te maken.

Goed kunnen zeilen

Als navigator is het belangrijk plannen te maken die uitvoerbaar zijn. Daarom weet Verbraak niet alleen hoe hij moet navigeren, ook hoe hij moet zeilen. 'Je kunt wel een strategie bepalen, maar wie niet weet hoe de boot functioneert en met welke uitdagingen en problemen de jongens aan dek te maken hebben, snapt het spelletje niet goed genoeg.'

Of, nou ja, spelletje? Verbraak: 'Het is duidelijk dat het niet gaat om een stukje varen op het IJsselmeer.' Het ergste wat kan gebeuren is een man die overboord slaat, zoals in 2006 gebeurde bij de Nederlander Hans Horrevoets. De zeiler werd teruggevonden, maar reanimatie mocht niet meer baten.

Op het lijstje van ongewenste situaties staan ook het breken van een arm of een aanvaring met een object zoals een container, een walvis of een stuk ijs. 'Daarvoor ben je altijd wel benauwd', aldus Verbraak.

Fit zijn

De Volvo Ocean Race telt negen etappes. Vorige week vertrokken alle boten uit Kaapstad voor de tweede etappe, naar Abu Dhabi na een tussenstop van bijna twee weken. Maar zo fit als voor de start, is hij niet meer. Dergelijke rustperioden zijn te kort om een lichaam goed te laten herstellen.

Uit ervaring weet Verbraak: 'Je bent het fitste als je aan de Race begint, daarna gaat het bergafwaarts.' Zodra hij aan land is, gaat Verbraak daarom elke ochtend naar de sportschool. 'Dat is meer om het lichaam te onderhouden dan dat je er nog sterker van wordt.'

De navigator hecht veel waarde aan een goede fysieke gesteldheid. Hij zit als navigator niet alleen achter een computer. Verbraak draait mee met zeilwisselingen en sjouwt mee met de anderen. 'Het leven aan boord is intensief. Je moet kunnen focussen en dat lang volhouden met weinig slaap.'

Verbraak wist ongeveer een maand voor de start van de oceaanrace dat hij mee zou doen. Dat is laat. Verbraak: 'Als je dan voor zo'n traject wordt gevraagd, is het te laat om fit te te worden. Daarom zorg ik dat ik altijd fit ben, daar ben ik professioneel zeiler voor.'

Teamplayer

'Een navigator moet door en door een teamplayer zijn. We maken een hoop pieken en dalen mee, maar als je als team sterk bent, kun je dat allemaal aan', zegt Verbraak. Hij heeft een lastige rol, zit veel alleen, benedendeks. 'Het is dan makkelijk om het vertrouwen van teamleden te verliezen. Een navigator die alleen maar in zijn eigen leven leeft, zal geen lange zeilcarrière hebben.'

Verbraak helpt het team aan dek regelmatig met manoeuvres, en investeert in het opbouwen van vertrouwen. 'Dan kun je ook makkelijker zeggen dat het niet goed gaat.'

Het lastigste van de taak van een navigator vindt Verbraak het omgaan met tegenslagen. Na een slecht positierapport is het noodzakelijk om positief te blijven. 'Als je vermoeid bent, wordt dat lastig', zegt hij.

De omstandigheden bepalen zijn werktijden. 'Is het weer wisselvallig, dan blijf je wakker tot je daar doorheen bent.' In de eerste etappe van de Ocean Race werden er soms elk half uur nieuwe beslissingen genomen. Op andere momenten in de race is het maar eens per vier dagen nodig om de koers te wijzigen.

Communicatief vaardig

Beneden zit Verbraak droog bij z'n computer. Daar maakt hij de plannen. Als Verbraak aan dek gaat om een korte boodschap over te brengen, trekt hij zijn laarzen en zijn zeilpak aan en is hij meteen vijftien minuten verder. Vervolgens klimt hij aan dek, krijgt 'een bak water' over zich heen, vertelt zijn strategie en gaat weer drijfnat naar beneden.

Pas als hij is opgedroogd, kan hij bij de computer gaan zitten. 'Zeker als je moe bent, lijkt het veel makkelijker om te denken dat je dit wel kunt overslaan, omdat het vast wel duidelijk is. Daarna ontstaan er problemen.'

De grootste valkuil voor een navigator is zelfoverschatting. 'Het is een hele dunne lijn die zelfvertrouwen scheidt van arrogantie', zegt Verbraak. Om zulke bepalende beslissingen te nemen als hij doet, moet je wel zelfvertrouwen hebben, maar wie te overtuigd is van zichzelf loopt grote risico's.

Bovendien kan hij wel mooie plannen maken, 'als je door het missen van communicatieve vaardigheden niet duidelijk kunt maken waarom die plannen gaan werken, kunnen je teamgenoten het ook niet goed uitvoeren', aldus Verbraak.