Frietjes en zout, de twee ­waren lang onlosmakelijk met elkaar verbonden. “Maar nu lijkt bijna niemand het nog te doen”, zegt Danny Horseele. “Ik bezocht voor jullie Grote Test een twintigtal zaken en slechts twee keer deed de chef zelf zout op de frieten. Bij de rest moest je het blijkbaar zelf doen, als er al een zoutvat op tafel stond.” Hetzelfde verhaal bij Buyens die tien keer sliptong met frietjes at en zich ook negen keer opwond over zoutloze frieten.

Geen respect

“Het is een degradatie van onze nationale trots”, zeggen beiden. “Frietjes die vooraf gezouten worden, smaken ­beter. Daar valt niet over te discussiëren. Gooi er zout over, schud ze even op en zet ze dan pas op tafel. Tijdens het opschudden verdelen de korrels zich mooi over alle frietjes en daarna smelt het zout er lekker over. Op die manier bekom je de beste smaak. Laat je mensen zelf zouten, dan zijn de korrels ongelijk verdeeld en valt de helft er ook nog eens af. Het is het zoveelste bewijs dat er amper nog respect is voor het correct bereiden van onze nationale trots. Wie maakt er nog zelf lekkere frieten? Het is bijna altijd diepvries.”

Gerrit Budts van Horeca Vlaanderen bevestigt de trend, maar volgens hem heeft het niets te maken met een ­gebrek aan respect, maar wel met de gezondheid. “Wij zetten onze leden aan om bewust om te springen met zout in de keuken. Maar ook klanten vragen vaker om het zelf op de frietjes te doen.” Dat laatste blijkt ook in Grand Café De Rooden Hoed in Antwerpen, een van de bezochte zaken. “Omdat verschillende klanten het vroegen, laten we ook wij het hen nu zelf doen.”

“Kan best”, reageert Buyens. “Als een klant geen zout wil, moet je dat respecteren. Maar daarom moet je iets toch niet minder lekker maken voor iedereen? Vooral omdat wie wel zout wil er uiteindelijk evenveel of zelfs meer op zal gooien. Wat is dan het gezondste?”

Lekkerder?

Theo Niewold, voedings­specialist aan de KULeuven, begrijpt de restaurateurs. “De overheid wil het zoutgebruik inperken. Op deze manier volgen ze die vraag en verschuiven ze de verantwoordelijkheid naar de klant.” Waarom zout de frietjes tot slot lekkerder maakt? “Het is een smaakversterker die de frietjes een boost geeft. Daarom is het verschil zo groot.”