© IWM (HU 89207)

5 tot 11 augustus 1915: het Duitse leger is Warschau binnengetrokken

Het Duitse leger heeft Warschau ingenomen, dat al enkele dagen verlaten was door het Russische leger. Voor hun vertrek hebben de Russen nog de fabrieken in de stad verwoest en ze hebben alles meegenomen wat voor de vijand bruikbaar kon zijn.

In de ochtend  van 5 augustus zijn Duitse troepen de voormalige Poolse hoofdstad Warschau binnengetrokken. Het leger van prins Leopold van Beieren controleert volledig de oude Poolse hoofdstad.

De Duitsers slaan triomfkreten. Het is voor het eerst sinds de val van Antwerpen in oktober vorig jaar dat ze een stad met dergelijke symbolische waarde veroveren. Warschau is sinds de val van Napoleon, een eeuw geleden, in Russische handen geweest.

Links, ook triomfkreten op de voorpagina van het Duitse satirische weekblad Lustige Blätter. Rechts mijmert Napoleon dat het net als in 1812 ook voor Frankrijk een ramp wordt. Lustige Blätter, nr 33 en 34, 1915. Beginfoto: de overwinningsparade van het Duitse Negende leger in Warschau, bevelhebber Prins Leopold van Beieren, rijdt voorop.

Langs Russische zijde is het nieuws met gelatenheid ontvangen. Men spreekt niet van een militaire nederlaag . De Russen zijn immers kunnen ontkomen aan een dreigende omsingeling door de Duitse legers.

De Russen hebben de stad zonder te vechten ontruimd en alles meegenomen wat voor de veroveraars bruikbaar kon zijn. Hele fabrieken zijn leeggehaald. Ook zijn alle bruggen in de stad opgeblazen.

DE Russen voerden alle mogelijke metalen voorwerpen, tot kerkklokken toe, af voor ze de stad achterlieten (The Illustrated War News, 25-08-1915).

De bevolking is voorzichtig optimistisch met de komst van de Duitsers. Het Russisch bestuur had de Poolse taal en cultuur verboden en was allesbehalve vriendelijk voor de talrijke joden in de stad.

Het Russische leger heeft een groot aantal van zijn gewonden in Warschau achtergelaten (The Illustrated War News, 25-08-1915).

De Duitse regering ontkent intussen dat ze met Rusland over vrede wil onderhandelen. Daarover circuleren al enkele dagen hardnekkige geruchten. De Duitse generale staf zou de oorlog met Rusland liefst snel beëindigen om alle krachten in het westen in te kunnen zetten.

Links, Warschau, al vele keren ingenomen, "de stad van het gebroken hart". Rechts, de geest van Napoleon waarschuwt de Duitse opperbevelhebber von Hindenburg dat de weg naar Moskou nog lang is en dat er nog veel kan mislopen. The New York Tribune, 21 juli en 2 augustus 1915.

Voedselproblemen in Duitsland

Berichten uit Duitsland tonen dat de voedselsituatie er steeds slechter wordt. Op sommige markten is het tot handgemeen gekomen tussen verkopers en klanten, vanwege de hoge prijzen.

De burgemeester van München heeft een oproep gelanceerd waarbij burgers zich vrijwillig engageren spaarzaam te zijn met voedsel en slechts twee keer per week vlees te eten.

"Wie in Duitsland nog dik is wordt verdacht", volgens tekenaar George van Raemdonck in De Amsterdammer (18 april 1915).

Door de rantsoenering van graan is een tekort aan bier ontstaan. De brouwerijen krijgen daarom toestemming om nu al de moutvoorraden aan te spreken die gereserveerd waren voor het laatste kwartaal van het jaar.

Duite soldaten ploegen net achter het front in Frankrijk. Het Duitse leger had eenheden die zich alleen bezig hielden met de productie van voedsel, om het thuisfront zo veel mogelijk te ontlasten. Der Grossen Krieg im Bilder, 1915.

Een en ander is het gevolg van de blokkade op zee en de prioriteit die het leger krijgt in de bevoorrading. En dat ondanks de opeisingen van voedsel in België.

Aan Geallieerde zijde is de situatie niet zoveel beter. Frankrijk heeft een “oorlogsbrood” ingevoerd. Dat brood bestaat maar voor 74 % uit tarwemeel. De rest is een mengsel van onder meer rogge en klei.

De sportvelden en het park rond  deze school in het Duitse Königsberg zijn veranderd in een grote groentetuin waar de leerlingen in werken. Elk stukje grond in Duitsland moet dienen om voedsel te kweken.

Nieuw offensief op Gallipoli

De Geallieerden hebben een nieuwe poging ondernomen om het schiereiland Gallipoli aan de Dardanellen te veroveren.

Op 6 augustus landden troepen van het Britse Rijk in de baai van Suvla, het noordwestelijke punt van het schiereiland. Dat moest extra steun geven aan de pogingen om uit te breken uit een 8 km zuidelijker gelegen plaats, de zogenaamde ‘Anzac Cove’, waar al enkele weken hevig gevochten wordt.

In Suvla Bay worden gewonden moeizaam naar beneden gebracht ( The Illustrated War News, 22 september 1915).

Met de landing in Suvla hebben de Geallieerden al een derde bruggenhoofd op Gallipoli, naast de Anzac Cove en kaap Hermes, de eerste landingsplaats.

Zicht op Suvla Bay (links) en omgeving; en de Britse terreinwinst (uit Parrott, Children's Story of the War, vol 4).

Geen enkele landing heeft tot nu toe tot een doorbraak geleid. De Turken, bijgestaan door bekwame Duitse officieren, weten in het rotsachtige terrein uitstekend stand te houden. De Dardanellen zijn nog stevig onder Turkse controle. Ook deze derde landing lijkt dood te lopen.

Op platbodems worden Britse gewonden naar hospitaalschepen gebracht, die hen naar Egypte of het thuisland zullen brengen (The War Illustrated de Luxe, vol 4).

Intussen worden er aan beide zijden hevige verliezen geleden. Geallieerde vliegtuigen brachten wel zware schade toe aan Turkse schepen die Gallipoli bevoorraden, maar dit brengt de Turkse stellingen niet in gevaar.

Britse soldaten op Gallipoli maken met lege confituur- en tabaks-blikken granaten. De blikken worden gevuld met springstof en stukjes metaal en prikkeldraad. De techniek is eerst ontwikkeld door Britse soldaten in Vlaanderen om het tekort aan munitie te compenseren (The Illustrated War news, 28 juli 1915).
Turkse krijgsgevangenen achter prikkeldraad op Gallipoli (The Illustrated War News, 18 augustus 1915).

Fransen krijgen stalen helmen

Het Franse leger is sinds enkele weken begonnen met het uitrusten van zijn manschappen met stalen helmen. Hoofdwonden komen vaak voor aan het front en de nieuwe helmen beschermen beter tegen kogels en stukjes shrapnel.

Het Franse leger is het eerste dat stalen helmen in gebruik neemt. Tegen september zouden alle troepen er mee uitgerust moeten zijn.

Eerder al had het Franse leger stalen 'kalotjes' uitgeprobeerd, die onder de pet werden gedragen. Maar die waren niet zo effectief.

Meest gelezen