Het SMAK lijkt wel veranderd in een vluchtelingenkamp. Bovendien confronteert een nieuwe tentoonstelling ons met ons koloniale verleden en wat vandaag in Congo gebeurt. In de inkomhal wordt gevraagd om te investeren in de Democratische Republiek Congo.

De Zwitser Christophe Büchel is een internationaal vermaard kunstenaar. Hij koos werken van Cobra-kunstenaars, van leden van de Jonge Belgische Schilderkunst, uit de popart, de conceptkunst en de minimal art, alsook van Joseph Beuys, Marcel Broodt­haers en Panamarenko, drie sleutelfiguren in de rijke SMAK-collectie. De titel Verlust der Mitte is ontleend aan een werk van Asger Jorn.

Het eerste wat je ziet als je binnenkomt, zijn matrassen op de grond. Met koffers, schoenen, kleren, flesjes water, pakjes geneesmiddelen erbij. De kleurrijke werken van Wyckaert, Appel en Alechinsky lijken even te verdwijnen. De matrassen zuigen alle aandacht naar zich toe. Beelden van vluchtelingenkampen flitsen door je hoofd. Zit in die matrassen meer informatie dan in de schilderijen? Je wordt gesandwicht tussen kunst en een ongemakkelijke realiteit. Om stil van te worden.

Wereldexpo 1913

In de zaal met het werk Boter en Bijenwas van Joseph Beuys ruikt het naar ranzige boter en zijn de matrassen leeg. Onder een grote buislamp, een werk van Dan Flavin, oogt een matras onaards.

“Büchel werkt als een Zwitserse uurwerkmaker aan zijn installaties. Hij legt graag de vinger op de wonde”, zegt Philippe Van Cauteren, directeur van het SMAK. “Deze expositie is gegroeid als een spinnenweb. Ze maakt een boog tussen onze koloniale geschiedenis en de migratiestromen van vandaag.”

Buiten, vóór het ICC, op een lapje grond aan de Hofbouwlaan, is een vluchtelingenkamp nagebouwd. Precies op de plek waar tijdens de wereldtentoonstelling van 1913 een Senegalees dorp was nagebouwd. Bezoekers kwamen daar ‘zwartjes’ kijken. In het midden staat een kerkje.

In het SMAK zelf bouwde Büchel een Congocasino. Met een expo uit het Oostakkerse missie­museum, typisch Afrikaanse gsm-shops (God is good shop), de eerste Afrikaanse raket, deRumble in the Jungle met Mohammed Ali, een beurs met hedendaagse Belgische ondernemers. Onze hang naar exotiek en de schrijnende werkelijkheid botsen. Hard.

Het SMAK herbergt ook twaalf erkende vluchtelingen, mannen tussen 20 en 30 jaar. Zij hielpen met de opbouw, houden rondleidingen, doen het toezicht en zetten taal- en muzieklessen op. “Met deze tentoonstelling houden we een gigantische spiegel voor”, zegt Van Cauteren.

INFO

‘Uit de Collectie / Verlust der Mitte’, nog tot 27 augustus. www.smak.be