Wonen op de wolken in Panorama Tower van Linkeroever

“Een uitzicht van 270°, we missen een kwartje van de cirkel”, zegt Pieterjan als hij ons verwelkomt. Hij vond deze plek in 2013, na vijftig jaar zwerven tussen Brugge, Diksmuide waar hij opgroeide, Brussel, Leuven, Antwerpen en weer Brussel. “Maar we ontdekten Linkeroever al vroeger, dankzij een vriendin van mijn echtgenote die op onze hond Flyn paste als we met vakantie gingen. Telkens we hem hier achterlieten, had ik hetzelfde gevoel: hier klopt niks en tegelijk vind ik het perfect. Groen, water, zuurstof, de stad vlakbij… en niemand die iets met deze schoonheid doet. Die aberratie vond ik fascinerend. Toen in de Panorama Tower de twintigste verdieping te koop kwam, hebben we niet lang geaarzeld.”

“Ik herinner me nog de dag van de aankoop. Het was bitterkoud en het Galgenweel was dichtgevroren. Je kon er prima op schaatsen en toch zagen we er weinig vertier. Terwijl aan de andere kant van de Schelde op het Steenplein mensen rijen dik stonden aan te schuiven om enkele rondjes te schaatsen op een artificiële ijspiste, waarvoor ze ook nog eens betaalden. Als ze met de tram één halte verder hadden gereden, lag er een immense vlakte glanzend natuurijs aan hun voeten. Ruimte zat, midden in het groen én gratis. Het was een bijna symbolische dag die Linkeroever helemaal samenvatte. Daar doorheen kijken zonder te struikelen over de clichés vond ik bijzonder interessant.”

Het Galgenweel ligt net in dat kwartje cirkel dat Pieterjan vanuit zijn woning niet kan zien. In onze verste ooghoek zien we wel het Zuid op rechteroever. We concentreren ons op de zilveren puntdaken van het Vlinderpaleis, de Silvertoptorens en dichter bij de Schelde de spierwitte woonblokken van wat straks Nieuw Zuid zal worden.

“Nu richting Brussel kijken”, zegt Pieterjan. Maar die mazzel hebben we niet, de lucht is net iets te nevelig om het Atomium te zien. Halfweg ontdekken we enkele woonblokken die we niet kunnen thuisbrengen. Braem? Nee, die zijn lager. De Hobokense Polder dan? Boom? We komen er niet uit en schuiven op naar links. Voor ons ontvouwt de stad zich in al haar glorie, we staan nog steeds aan hetzelfde raam. “Kom eens mee naar de zitkamer, ik wil je iets laten zien”, zegt Pieterjan. We zetten ons in de sofa. Binnen ons gezichtsveld valt alleen de kathedraaltoren, puntgaaf ingekaderd door een raamkozijn. Op het open terras maken we verbinding met het MAS, het Red Star Line Museum en het nieuwe Havenhuis dat schittert in de zon die stilaan uit de wolkensluiers kruipt. Over de Schelde neemt een coaster net een enorme bocht richting zee.

Omdat het zaterdag is, is er in de achterliggende haven weinig beweging. In het plukje groen tegenover het Sint-Anna-strand priemt het kerktorentje van wat ooit Oosterweel was. Bang geweest dat de Lange Wapper er toch zou komen, Pieterjan? “Ach, niet echt. Ik heb intussen wel geleerd dat in Antwerpen grote beslissingen lang op zich laten wachten. Er zijn massa’s vergaderingen, werkgroepen, burgerinspraak, een referendum en wat nog allemaal geweest. Om dan uiteindelijk te beslissen dat ze niet akkoord gaan met elkaar. Ik zie het wel van hier - als het de tunnel wordt - waar de auto’s in en weer uit de grond zullen kruipen.”

We maken nog één kwartslag naar links en vallen midden in het groen van het Sint-Annabos en het natuurgebied Blokkersdijk. In het nieuwe masterplan dat Antwerpen eind 2016 voorstelde, werd de Scheldedijk daar al verhoogd en komt er een afschermende kijkwand waar natuurliefhebbers zeldzame vogels die op de vijver neerstrijken, kunnen spotten. “Met dat masterplan ben ik niet echt bezig”, zegt Pieterjan. “Ik voel niet de behoefte om campagne te voeren voor Linkeroever, al heb ik wel mee nagedacht over een passerelle die Linkeroever met de stad verbindt.”

Een brug te ver

Het hoge woord is eruit: een stadsbrug over de Schelde. Pieterjan: “Hoe is het mogelijk dat zoiets eenvoudig als een brug in Antwerpen maar niet lukt. Of een permanent veerpontje waarmee je over het water kan. In Hemiksem heb je er eentje, Kruibeke heeft het ook, maar hier is er over een afstand van 10 kilometer niks. Een watertaxi, ja, maar daarmee kom ik nog altijd niet naar de overkant. Het is toch de evidentie zelve dat je over een brug kan wandelen en op bezoek gaat bij vrienden. Ik begrijp dat echt niet. Aan de andere kant: wie wil er nu oversteken naar Linkeroever? En de mensen die hier wonen, kennen elkaar niet want ze blijven liever anoniem. Vandaag wonen er nog altijd maar 15.000 mensen, onder wie veel migranten. Toch ervaar ik dit gebied niet als de afkapzone van de stad, maar de mix moet wel gezond blijven. Met de nieuwe Regattawijk die ze nu bouwen, komt dat wel goed.”

Het zijn grote woorden, met voor en tegens, maar Pieterjan meent het echt. Hij is dan ook de geknipte persoon om op Linkeroever een SWOT-analyse los te laten. SWOT is een economisch begrip dat staat voor sterktes (Strengths), zwaktes (Weaknesses), kansen (Opportunities) en bedreigingen (Threats).

Fantastische plek, maar geen ziel

De sterkte van Linkeroever is volgens Pieterjan heel simpel. “Het fysieke gegeven. Het is een fantastische plek met ongelooflijk veel groen. We hebben een jachthaven waar je de zee bijna kan ruiken, het Galgenweel, een manege, een openluchtzwembad en een camping. Je kan wandelen en joggen tussen de bomen of genieten van licht en een eindeloos zicht. Het is hier ongelooflijk rustig. Toen jij daarstraks naar hier fietste, heb je wellicht één fietser voor je en één achter je gehad. Waar vind je dat nog, zo vlak in de buurt van een metropool? En een woning is hier tot drie keer goedkoper dan vijfhonderd meter verder aan de overkant van de Schelde. Onbegrijpelijk dat mensen dat niet zien.”

“Maar Linkeroever heeft geen ziel. Er is geen centraal marktplein waar mensen elkaar treffen of een kerk waarrond bewoning is ontstaan, geen gemeenschapsleven, geen wekelijkse goederenmarkt die naam waardig… Linkeroever is niet ontstaan vanuit Linkeroever, maar omdat anderen hier iets gedaan hebben. Ze hebben de Schelde rechtgetrokken en het moeras drooggelegd waarop wat volk zonder bestemming is aanbeland. Het heeft niks authentieks. De ‘Linkeroeveraar’ bestaat gewoon niet.”

Halve stad

De oh zo gewenste brug van Pieterjan zou voor de stad een enorme kans zijn. “Antwerpen is een halve stad”, zegt hij. “Ik heb lang gezocht naar iets vergelijkbaars in Europa, maar nergens vond ik een plek die zich maar op één kant van de rivier heeft ontwikkeld. Vientiane, de hoofdstad van Laos, dat komt in de buurt, maar daar is de rivier ook de landsgrens. Als we een brug zouden hebben, zouden we in één beweging de stad verdubbelen. Linkeroever zou een gigantische groene long worden, vergelijkbaar met wat Central Park voor New York is. Maak toch een soort Park Spoor Noord waar mensen komen barbecueën. Jongeren kregen al wel een voetbalveldje en skateramp, maar het is geen structureel project. Kortom, zet meer initiatieven neer die mensen aantrekken.”

“Helaas, niets van dat alles, de Antwerpenaar blijft stug vasthouden aan een zekere neerbuigendheid tegenover de andere kant van de Schelde. Linkeroever is een buffergebied geworden, een geografisch gegeven waar ruimte kan worden gerecupereerd voor secundaire activiteiten zoals sociale woningbouw of een eindeloze reeks woonzorgcentra. Natuurlijk, diversiteit moet er zijn. Maar als die houding van ‘wij tegen zij’ niet verandert en er geen movers & shakers naar hier komen, blijft Linkeroever uit balans. En dat zou ik bijzonder jammer vinden, want het is hier heerlijk om te wonen.”

Avondritueel

Onze vierde koffie drinken we ordentelijk en warm op. Ondertussen doet Pieterjan ons watertanden als hij vertelt wat hij bij het vallen van de avond allemaal ziet.

“Dan staat de zon in de rug van Linkeroever en legt over de woonblokken heen een gloed over de stad. De witte zandsteen van de kathedraaltoren krijgt een gouden kleur, de glaspartijen van het Havenhuis van Zaha Hadid schitteren elke seconde anders en het affakkelen van de fabrieksschoorstenen eromheen zet het einde van de werkdag in. Wanneer de zon in de Westerschelde is ondergegaan, wordt de haven een stad van duizend lichtjes. En Linkeroever valt in slaap, zonder ooit echt wakker te zijn geweest.”