‘Trump te gek om erover te zwijgen’

Al voor zijn verkiezing tot president van de Verenigde Staten, circuleerden er allerlei commentaren over Donald Trumps vermoedelijke geestelijke gezondheid, zijn persoonlijkheid en zijn gedrag. De meeste Amerikaanse psychiaters doen daar echter niet aan mee. Zij respecteren de zogenaamde ‘Goldwater-regel’, die hen verbiedt een diagnose te stellen over de geestelijke gezondheid van publieke figuren zonder dat ze die zelf onderzocht hebben, en zonder instemming van de betrokkene.

De regel is genoemd naar de Republikein Barry Goldwater, die in 1964 een gooi deed naar het presidentschap. Tijdens zijn campagne publiceerde een magazine een artikel, waarin stond dat in een peiling bijna 1.200 psychiaters tot de conclusie gekomen waren dat Goldwater psychologisch niet geschikt was voor het presidentschap. Die mening was onder meer gebaseerd op zijn overtuiging dat de Verenigde Staten nucleaire wapens moesten inzetten in Vietnam.

Het artikel sloeg op niets: in totaal waren er meer dan 12.000 psychiaters ondervraagd, en zo’n 10.000 hadden gewoonweg niet geantwoord. Van de 2.400 die wél antwoordden, vond iets meer dan de helft dat er absoluut niets mis was met Goldwater. Maar een minderheid dus wel. En het stuk focuste op hun mening.

Goldwater verloor de verkiezingen tegen Lyndon Johnson. Maar hij stapte naar de rechter, en eiste met succes een schadevergoeding van het magazine. Daarop voerde de American Psychiatric Association (APA) in 1973 de Goldwater-regel in.

De American Psychoanalytic Association (niet de APA, maar de APsaA) is echter een andere mening toegedaan. In een interne mail dringt die erop aan bij haar 3.500 leden om zich wél uit te spreken over de geestelijke gezondheid van de president, wanneer hen dat gevraagd wordt. Als ze vinden dat er iets mis is met president Trump, moeten ze dat kunnen zeggen. Volgens de medische website STAT vindt een aantal psychiaters nu zelfs dat ze de plicht hebben om het publiek te waarschuwen voor wat ze Trumps narcisme, zijn impulsiviteit, paranoia, grootheidswaan en andere karakteristieken noemen.

Dr. Leonard Glass, een psychiater aan de Harvard Medical School wijst er op de site op dat veel journalisten, en andere mensen die professioneel met hem te maken hebben, zijn gedrag niet uitgelegd krijgen. In dergelijke omstandigheden moeten psychiaters hun professionele mening kunnen geven, vindt Glass. En de Goldwater Rule maakt dat nu onmogelijk.

De discussie over het al dan niet behouden van de Goldwater Rule is al ettelijke maanden bezig. In maart bevestigde de APA op haar website dat ze de regel handhaaft, ondanks de groeiende discussie. Na het lek over de mail van de APsaA deed ze dat nog eens via Twitter. Maar steeds meer psychiaters (en psychologen) voelen zich in Trump-tijden niet meer gebonden door de intussen al meer dan 40 jaar oude regel. In oktober verschijnt er bijvoorbeeld een boek met als titel ‘Het gevaarlijke geval Donald Trump: 27 psychiaters en experts in geestelijke gezondheid evalueren een president.’