15 voorstellen voor een betere justitie: "Zou positie van justitie grondig kunnen veranderen"

Een betere justitie. Moderner, efficiënter, klantvriendelijker en met méér diversiteit. Daarover hebben meer dan 400 rechters, advocaten, politiemensen, hulpverleners en beleidsmensen nagedacht. Al die ideeën hebben tot 15 concrete voorstellen geleid die gebundeld werden in een "Groenboek", dat vanavond overhandigd wordt aan Justitieminister Koen Geens (CD&V). "Het zou de positie van justitie in de maatschappij grondig kunnen veranderen", zegt Bart Willockx, voorzitter van de rechtbank van Antwerpen, die de voorstellen mee uitwerkte.

Het Groenboek is één van de resultaten van OP.RECHT.MECHELEN, een festival waarmee 400 jaar rechtspraak in Mechelen gevierd wordt. Het festival nodigde magistraten, advocaten, politiemensen, hulpverleners en beleidsmensen uit om na te denken over de toekomst van justitie. Het resultaat van hun denkwerk is samengevat in 15 voorstellen. 

"We wilden niet focussen op alle mogelijke problemen, maar kijken wat er net beter kan zonder dat het al te veel geld kost. We wilden vooral luisteren naar wat de maatschappij, de burger vindt dat er zou moeten verbeteren", getuigt Willockx in "De wereld vandaag" op Radio 1. 

"Het recht is van en voor iedereen": de burger moet centraal staan

Zo pleit het Groenboek voor een klantvriendelijke justitie. Het gerecht is een openbare dienst, en moet zich ook zo gedragen, vinden de denkgroepen. "Het recht is van en voor iedereen", luidt het motto. De burger die op zoek is naar gerechtigheid, moet centraal staan, niet de oude structuren.

"Veel mensen zeiden dat men bijna rechten gestudeerd moest hebben om te weten hoe je aan zo'n zaak moet beginnen. Dat kan niet de bedoeling zijn. Je hebt voor de klant - de rechtzoekende - als justitie te weinig respect als mensen te veel moeten zoeken en te veel drempels zien", aldus Willockx. 

Om meer duidelijkheid te creëren, vraagt het Groenboek ook een betere organisatie. Justitie moet een moderne instelling worden, die centraal wordt aangestuurd. Eén van de conclusies is dan ook dat er één rechtbank en één parket per provincie zouden moeten zijn. Geen onderscheid meer tussen politierechtbanken, vredegerechten, rechtbanken van eerste aanleg, rechtbanken van koophandel en arbeidsrechtbanken, maar één eenheidsrechtbank. Efficiënter, én duidelijker voor de burger, die niet moet zoeken waar hij of zij met zijn klacht terecht kan.

Duidelijkere taal, meer wetenschappelijk onderzoek en meer diversiteit

In het Groenboek wordt ook gevraagd naar meer ondersteuning. Zo zou er een federaal bureau voor klare, begrijpelijke juridische taal moeten komen. Dat moet helpen om de taal van de rechtbanken en parketten toegankelijker te maken. Magistraten zouden af en toe geëvalueerd moeten worden op hun taalgebruik. "Betere taal is ook iets dat telkens terugkomt, maar het is toch mijn aanvoelen dat we nog steeds een beetje wegkijken omdat we het jargon beschouwen als een beetje een noodzakelijk kwaad."

De werkgroep van OP.RECHT.MECHELEN wil daarnaast ook meer wetenschappelijk onderzoek naar de werking van justitie. Hebben straffen wel resultaat? Kunnen rechtbanken niet efficiënter werken? Hoe staat het met de achterstand van justitie? "Wetenschappelijk onderzoek moet dienen als een leidraad en vermijden dat een oordeel te veel gebaseerd is op intuïtie of te gemakkelijk kan aangevallen worden."

Tot slot wil het Groenboek ook meer diversiteit binnen justitie. De rechters en parketmensen zijn nu nog te weinig divers. Daardoor weten ze van sommige onderwerpen in onze samenleving te weinig af. Om dat op te vangen zijn er meer magistraten met een handicap of van allochtone afkomst nodig.

De 15 voorstellen op een rij

  • Ontwikkel een langetermijnvisie voor justitie als bijzondere maatschappelijke dienstverlening
  • Organiseer de rechterlijke orde op een efficiënte manier
  • Voorzie een jaarlijks onderzoeksbudget voor justitie
  • Verdedig de rechtsstaat
  • Creëer één rechtbank en één openbaar ministerie per provincie
  • Bouw stevige federale ondersteuningsdiensten voor justitie uit.
  • Los meer conflicten op buiten de rechtbank
  • Stimuleer in strafzaken meer echt herstel
  • Maak een integrale, multidisciplinaire aanpak van bepaalde daders mogelijk
  • Stem de werking van justitie af op de diversiteit van de samenleving
  • Breng meer diversiteit in de personeelssamenstelling van justitie
  • Richt een federaal bureau op voor klare, begrijpelijke, juridische taal
  • Creëer een omvattend, multidisciplinair onthaal in elke provinciale rechtbank
  • Kies voor een radicale digitalisering van procedures en rechtszorg
  • Zet een federaal kenniscentrum internationaal recht op poten

Meest gelezen