Zo kijkt onze jeugd naar Manchester: "We mogen ons niet laten doen"
Terreur heeft zich meer dan ooit in de leefwereld van onze jeugd genesteld. Het is een schijnbaar logische vaststelling na de aanslag tijdens een concert van tieneridool Ariana Grande. Maar klopt het ook? "Jongeren zoeken vinden elkaar op emotioneel vlak, volwassenen doen dat veel minder."
Om twaalf uur gaat de bel op de Sint-Martinusschool middenschool in Asse. Het schoolplein loopt vol met tieners die beginnen te voetballen of ergens op het plein rondhangen. "Ik zag het nieuws vanochtend op Instagram, via een bericht van Demi Lovato", vertelt Ashley Sullaphen (14). Ook Mikki El M'Kaddem (14) raakte op de hoogte door de sociale media. "Ik vroeg mijn moeder of het echt waar was. En dat was het." Het groepje tieners kent de zangeres, sommigen zijn fan. Ze willen graag praten over de aanslag in de Manchester Arena, waar vooral leeftijdsgenoten waren samengekomen voor het concert van tieneridool Grande.
'We mogen ons niet laten doen, in andere landen gebeurt zoiets elke dag'
"Ik vind het echt super erg", zegt Marie De Leeneer (13). "Je gaat naar een optreden en dan gebeurt dat. Het is onmenselijk, want het zit er vol met kinderen. Ik heb er echt geen woorden voor." Het meisje is zichtbaar geëmotioneerd. Maar het groepje reageert ook vastberaden. "We mogen ons niet laten doen", zegt Robbert Slaus (13). "Je moet dit kunnen loslaten, maar een deeltje bijhouden. Want dan kun je inspelen op wat er een volgende keer nog kan gebeuren. In andere landen gebeuren dit soort dingen elke dag. Aanslagen worden hier in het Westen heel groot gemaakt, maar ik vind dat aanslagen daar ook meer in de kijker moeten zijn."
Konijnenoortjes
Om hem heen klinken instemmende geluiden. Hoewel het nieuws over de aanslag bij sommigen wel voor een grote shock zorgt, kijken ze wel naar de talloze beelden die circuleren op de sociale media. “Soms kijk ik omdat ik wil weten wat de mensen voelen”, zegt Lena Van Dessel (12), die aangeeft dat ze de beelden vaak akelig vindt. De jongeren op de speelplaats geven aan dat ze in zekere zin gewend zijn geraakt aan de mogelijkheid van een aanslag in Europa. “Als iemand iets wil doen, dan lukt dat echt wel”, zegt Adoniye Isaw (13).
Online valt op hoe jongeren zo goed als uitsluitend steunbetuigingen plaatsen. Natuurlijk gericht aan de stad Manchester en de slachtoffers en de nabestaanden, maar ook richting Grande zelf. Speciale hashtags als PrayForAriana en PrayForArianators, zoals de fans van Grande zichzelf omschrijven, waren trending op Twitter en Instagram. “Dit is niet jouw schuld”, lieten tieners verstaan. “Hoe moet Ariana zich niet voelen”, schreven anderen. Vaak plaatsten ze er een afbeelding bij van een zwart rouwlintje met konijnenoortjes, het handelsmerk van de popster.
Verbondenheid
Kinder- en jeugdpsychiater Peter Adriaenssens (KU Leuven) spreekt van “mooie reacties” en ziet hoe volwassen anders omgaan met aanslagen. “Veel volwassenen kunnen dit geen plaats geven. Ze vergeten het ook minder snel. Jongeren zijn passioneler, maar verlangen ook op korte termijn naar verbondenheid. Ze richten zich bijvoorbeeld gezamenlijk tot hun idool. Ze zoeken en vinden elkaar zo op emotioneel vlak. Volwassenen doen dat veel minder en verwerken het eerder verstandelijk, wat ervoor kan zorgen dat zij sneller verzanden in cultuurpessimisme.”
Het is, zo meent Adriaenssens, belangrijk dat volwassenen niet cynisch of verslagen reageren. "'Je kunt nergens meer veilig naartoe', horen we dan. Maar zo'n sloganeske taal draagt grote risico's met zich mee. Het kan er juist voor zorgen dat jongeren meer schrik krijgen. Terwijl we moeten onthouden dat de meeste volwassenen deze situaties als kind nooit hebben meegemaakt. Niemand van ons is hierop voorbereid. Daarom is het belangrijk dat zij dit passioneel beleven en leren omgaan met hun emoties. Verdriet en angst zijn in dat opzicht de allermoeilijkste."
'Ik heb het gevoel dat volwassenen angstiger reageren en er meer mee blijven zitten'
Het ligt voor de hand dat deze aanslag jongerenharten nog meer beroert. Het gaat immers om een terreurdaad richting leeftijdsgenoten die genoten van een concert. Volgens klinisch psycholoog Sarah Bal (UZ Gent) kan het voor uiteenlopende reacties zorgen. “Na de busramp in Sierre merkten we bijvoorbeeld dat nogal wat kinderen niet meer op de bus durfden. Zij kunnen sowieso heel kwetsbaar worden en afhankelijker van de ouders. Soms duikt bijvoorbeeld het gevoel op dat de toekomst er niet meer toe doet. “Het kan toch elk moment afgelopen zijn”, klinkt het dan. En waarom, zo redeneren ze, zou ik dan nog moeite doen op school of nog met vrienden naar een concert gaan?”
Tegelijk merkt ook Bal in de dagelijkse praktijk dat kinderen en jongeren weliswaar in eerste instantie banger kunnen worden, maar nadien eerder overgaan tot de orde van de dag. “Deze aanslag wordt door volwassenen als choquerender ervaren, juist omdat er kinderen bij betrokken zijn. Ik heb ook het gevoel dat volwassenen angstiger kunnen reageren en er meer mee blijven zitten. Na de aanslagen in Brussel en Zaventem zagen we kinderen en jongeren die daardoor rondliepen met angstgevoelens. Maar dat gaat in golven en blijft niet hangen. Gelukkig maar. Adolescenten leven meer in het hier en nu. Zij zullen sneller de draad weer oppikken.”