Via Dresden, Istanbul en Sopot naar Rio

Libero Myrthe Schoot weet nu al dat ze komende week op Papendal eerst fysiotherapeut Rinke van den Brink zal knuffelen. 'Omdat hij me minstens een uur moet behandelen voor ik aan de eerste training met het Nederlandse team kan beginnen.'

Woensdag dacht de 27-jarige Schoot de rol als 'keeper' in het achterveld niet te kunnen vervullen voor haar Duitse club Dresdner SC. Haar rug blokkeerde. 'Ik kreeg 's middags vier spuiten in mijn rug en voor de wedstrijd tegen Stuttgart nog eens vier. Alles zat vast. Ik ben verbaasd hoe ik heb gespeeld.' Lachend: 'Ik ben blij dat ik niet naar de dopingcontrole hoefde. Ach, iedereen heeft pijn in deze fase van het seizoen.'

Bondscoach Giovanni Guidetti constateerde het al eerder. De internationals nemen de ervaring van hun topwedstrijden mee naar de nationale ploeg. Soms is Laura Dijkema, spelverdeelster van Dresdner SC, jaloers op haar Duitse teamgenoten, die in de eigen Bundesliga kunnen spelen. 'Lekker in Amsterdam wonen en in Nederland volleyballen, ik droom er stiekem weleens van.'

_{Tekst gaat verder onder de graphic.}

Noodgedwongen ontwikkeld

Tot 2010 speelden de Nederlandse internationals onder de vlag van Martinus en later TVC Amstelveen. 'Het ging om één team, de rest telde niet mee', aldus Schoot. Bovendien bleek het niet de gedroomde route naar de Spelen.

Sindsdien hebben de volleybalsters zich, evenals de handbalsters, noodgedwongen ontwikkeld in steeds sterkere competities. In Nederland is volleybal vanwege geldgebrek een sport voor hobbyisten geworden, de profs spelen in het buitenland.

Guidetti had het snel berekend: bijna al zijn speelsters vertegenwoordigden hun clubs dit seizoen in de Champions League. Niet alleen de marktwaarde van de volleybalsters is gestegen sinds de zilveren EK-medaille van 2015; ze worden stressbestendig in grote wedstrijden in Duitsland, Polen, Turkije en Italië. En die ervaring moet zich over enkele weken uitbetalen met kwalificatie voor de Spelen van Rio.

Minimale voorbereiding

De Nederlandse volleybalsters zijn uitgewaaierd over Europa, waar indirect de voorbereiding op het olympisch kwalificatietoernooi (OKT) in Tokio heeft plaatsgevonden. De speelsters van Dresden hebben vrijdag zes uur in de bus gezeten om vandaag in Stuttgart deel 4 van de finale te spelen. Ze hebben nog één zege nodig om de landstitel te prolongeren.

Eventueel volgt maandag in Dresden nog een vijfde duel. Schoot: 'De voorbereiding op het OKT in Ankara in januari was al minimaal, nu hebben we nog minder tijd voor het OKT in Japan. Ik heb het nog nooit zo extreem meegemaakt. Yvon Beliën zou in theorie nog op 5 mei kunnen spelen in de Italiaanse play-offs. Dan zou ze ons achterna moeten reizen naar Tokio.

'Het is een bizar schema', zegt ook Dijkema (26). Zij verzwikte tijdens het derde duel met Stuttgart in de finale van de Duitse Bundesliga lichtjes haar enkel en werd meteen behandeld. 'Het is nu vechten tegen de vermoeidheid. Het niveau ligt niet hoog, de vraag is wie deze serie wedstrijden het langste volhoudt.'

Polen Maret Balkestein-Grothues

Maret Balkestein-Grothues was met ATOM Trefl Sopot kansloos in de finale van de Poolse play-offs tegen Chemnik Police, dat in drie duels één set afstond. 'We verloren zelfs een set met 25-9', zegt de aanvoerder van het Nederlandse team. 'Het was beschamend. Die ploeg had een bredere basis dan wij. Ik had een andere rol bij Sopot dan bij de nationale ploeg. Ik moest passen én scoren, we misten power op de buitenkant.'

Toch merkte de 27-jarige aanvoerder van het Nederlandse vrouwenteam aan alles dat ze in het land speelde van de wereldkampioen volleybal bij de mannen. Grothues: 'Alle wedstrijden waren live op televisie, we konden bij de play-offs gebruik van de video-challenge. Ook daar werd geld in gestopt. Toch zijn de Poolse mannen populairder dan de vrouwen. Ik moest wennen aan een andere cultuur, de Polen zijn afstandelijk. Ze kijken de kat uit de boom.'

Grothues kon ook niet wennen aan de kleding bij Sopot. 'De speelsters van Sopot dragen al acht jaar een rokje, maar ik vond het niks. Bij de hockeysters klopt het, bij volleybalsters past het niet. Ik zal blij zijn als ik bij het Nederlandse team weer een broekje kan dragen.'

Volgend seizoen hoopt Grothues een mooie transfer te maken. 'Ik zou graag in Istanbul spelen, bij een van de vier topclubs van Turkije. Twee Turkse clubs haalden de Final Four van de Champions League, dat geeft aan hoe hoog het niveau daar is.'

Kippenhok

Het wordt op Papendal 'één groot kippenhok' als de internationals zich daar dinsdag melden, voorspelt Schoot. 'Zij het half dode kippen. Alle speelsters zullen vertellen over hun avonturen in het buitenland. Ze brengen allemaal iets mee van de cultuur van het land waar ze hebben gespeeld. Ook dat kan het Nederlandse team alleen sterker maken.'

Dijkema: 'Moet je kijken hoeveel van ons finales hebben gespeeld.' Schoot: 'We speelden de bekerfinale tegen Stuttgart voor 15 duizend man, we schrikken straks bij het OKT niet van knotsgekke Japanners in een grote hal in Tokio.'

In 2010 werd Dijkema geforceerd klaargestoomd als spelverdeelster om op het WK in Japan de zojuist bevallen Kim Staelens te kunnen vervangen. 'Ik weet niet hoe ik dat toernooi heb overleefd.'

Nerveus

Nu moest Dijkema lachen, toen haar Duitse clubcoach de speelsters voorhield dat ze zenuwachtig zouden zijn voor het openingsduel in de Bundesliga. 'Ik keek Myrthe aan en dacht: moet ik nerveus zijn voor een potje tegen Münster als ik net in de EK-finale tegenover Russinnen van 2 meter heb gestaan?'

Ze leerden dat topvolleybal ook werk is. Dijkema: 'Zoals we ons bij Dresden moeten opladen voor een potje tegen Aachen, dienen we bij het OKT in Japan zakelijk af te rekenen met mindere ploegen als Kazachstan. Uiteindelijk train en speel je voor dat ene moment, een EK-finale of straks de beslissende wedstrijd om ons te plaatsen voor de Spelen van Rio.'

En dus is ook het gevecht tussen Dresden en het Nederlands getinte Stuttgart (met spelverdeelster Femke Stoltenborg, Kim Renkema en Deborah van Daelen) indirect een olympische oefening. Dijkema en Schoot volleyballen in een gespleten stad. De anti-islambeweging Pegida organiseert elke maandagavond in Dresden demonstraties tegen het Duitse vluchtelingenbeleid.

Tsjechië Quinta Steenbergen

Quinta Steenbergen behaalde vorige week de landstitel met de Tsjechische club Prostejov. Het werd een bescheiden feest, zegt de 31-jarige middenaanvalster. 'We horen ook kampioen van Tsjechië te worden. Op ons team na is het niveau niet bijzonder hoog, je moet het vergelijken met de middenmoot van de Bundesliga. Normaal gesproken is Praag de grootste concurrent, maar die ploeg was dit seizoen een stuk minder. De finale tegen Olomouc was een fluitje van een cent.'

De Tsjechische topvolleybalsters spelen niet in eigen land, alleen de libero van Prostejov komt uit voor de nationale ploeg. Prostejov staat meer bekend om het tennis dan om het volleybal, vertelt Steenbergen. Het is de geboorteplaats van toptienspeler Tomas Berdych. 'De Tsjechische toptennissers trainen ook in Prostejov, je ziet overal tennisbanen.'

Toch was Prostejov voor Steenbergen het ideale tussenstation op weg naar het gedroomde slot van haar carrière, de Spelen van Rio. 'Ik overwoog vorig jaar al om te stoppen, maar na een fantastische zomer met het Nederlandse team besloot ik nog een jaar door te gaan. Ik speelde alles bij Prostejov en deed met die club ook nog mee aan de Champions League. Nee, ik heb niet bijgetekend. Rio zou een fantastisch afscheid zijn.'

Ironie

De ironie wil dat in de Margon Arena voornamelijk buitenlandse volleybalsters op het veld staan. Dresden en Stuttgart stellen vaak maar één Duitse speelster op. Schoot: 'Juist maandag zaten we aan tafel met speelsters uit Amerika, Wit-Rusland en Roemenië. Ze vroegen: tegen wie demonstreren ze eigenlijk?'

Dijkema, lachend: 'Wij zeiden: tegen ons. Maar nee hoor, in Dresden worden de volleybalsters juist als voorbeeld gesteld. Van die buitenlanders willen ze er wel meer.'

Zo zweert DSC-coach Alexander Waibl bij Nederlanders. Eerder haalde hij Robin de Kruijf, Femke Stoltenborg en Judith Pietersen al naar Dresden. Schoot: 'Waibl houdt van de Nederlandse mentaliteit. We passen ons gemakkelijk aan, staan open voor een andere cultuur en leren snel de taal.'

Normen en waarden

En glimlachend: 'Het zijn de normen en waarden, waarvoor de mensen in Dresden op maandagavond zeggen te demonstreren. Ze verklaarden zich te richten tegen de niet-werkende buitenlanders. Maar volgens mij is die beweging over haar hoogtepunt heen.'

Dijkema: 'Vorig jaar was de sfeer veel grimmiger in Dresden, werd het centrum platgelegd. Nu zie je minder demonstranten.'

Het is geen toeval dat Pegida vooral wortel heeft geschoten in Oost-Duitsland, aldus Dijkema. 'In West-Duitsland zie je bijna geen demonstraties tegen vluchtelingen.' Dresden heeft een dubbel juk moeten afwerpen. De stad werd in 1945 platgebombardeerd door het Amerikaanse- en Russische leger om de nazi's tot overgave te dwingen. En in Dresden is de voormalige, communistische DDR nooit ver weg.

Turkije Lonneke Sloetjes

De landstitel moet voor de volleybalsters van het Turkse Vakifbank Istanbul de nederlaag in de finale van de Champions League tegen het Italiaanse Casalmaggiore compenseren. 'Dat was een flinke klap', vertelt Lonneke Sloetjes. 'Ik merkte tijdens de eerste ronde van de play-offs in Izmir dat ik het nog niet had verwerkt. Ik was bang dat ik niet mijn beste spel kon laten zien. Ik heb ervan geleerd. Het helpt me bij het Nederlandse team.'

De 25-jarige diagonaalaanvalster had zich geen betere voorbereiding kunnen wensen op het OKT in Japan. 'De Turkse Liga is onvergelijkbaar met andere competities waarin ik heb gespeeld. Ik sta met de wereldtop in het veld. Je moet bij Vakifbank dagelijks presteren, met minder wordt geen genoegen genomen. Een uitgebreide staf helpt je daarbij. Toch heeft Vakifbank ook de warmte van een familieclub.'

Sloetjes hield in haar eerste seizoen in Istanbul de Braziliaanse grootheid Sheila uit de basis. 'Dat had ik niet verwacht. Ze heeft zoveel ervaring. Ik praat met haar ook over de Spelen van Rio en hoe het straks in Brazilië zal zijn. Hoe vaak krijg je nu informatie van een olympisch kampioene? Haar verhalen inspireren me nog meer om de Spelen te halen. Sheila is wel bang voor aanslagen in Brazilië, maar met die angst hebben we in Turkije ook leren leven.'

DDR-nostalgie

Schoot: 'De oude garde leeft nog in die tijd. Veel mensen spreken Russisch, de tweede taal die ze destijds op school leerden. Hoe vaak hoor ik oudere mensen niet mopperen over die Jugend. Ze vinden dat wij te veel afwijken van de vroegere standaard. Ze hebben een andere mentaliteit. De ouderen pleiten voor een terugkeer van hoe het ooit was.'

De Nederlandse volleybalsters verwonderen zich over die nostalgie. Dijkema: 'Hoor ik verhalen van mensen die vroeger nooit speelgoed kregen.' Schoot: 'Of dat er in de DDR vaak maar één Trabantje in de straat stond, waarin meerdere mensen moesten rijden. Misschien dat de Oost-Duitsers daarom zo zuinig zijn op hun spullen.'

In het hotel in Dresden wijst Schoot op de zandloper, die Dijkema bij haar groene thee krijgt. 'Typisch Duits om aan te geven hoe lang de thee moet trekken.' Dijkema: 'Ik haal het buideltje er op zijn Nederlands te vroeg uit.' Schoot: 'En je ziet die Duitse ober denken: laat haar dan maar lekker warm water met een smaakje drinken. In Oost-Duitsland overdrijven ze die pünktlichkeit, dit zul je niet zien in West-Duitsland.'

Bescheiden budget

Voor het internationale topniveau moet je als volleybalster niet in Duitsland zijn, erkent Dresden-coach Waibl. Hij heeft een bescheiden budget van 300 duizend euro voor zijn selectie. Ter vergelijking: in de kwartfinale van de Champions League konden Volero Zürich en Vakifbank Istanbul begrotingen van ruim 7 miljoen euro overleggen.

Dijkema verhuist straks naar het Italiaanse Novara, al is het contract nog niet getekend. 'Duitsland is een mooie opstap. De Italiaanse Serie-A is weer een hoger podium.'

Opties beperkt

Voor Schoot zijn de opties beperkt als libero. 'In Italië en Turkije mogen clubs maximaal drie buitenlanders opstellen, de libero's komen uit eigen land. Ik zie mezelf niet ergens een rondje achterin meedraaien als verdedigingsspecialist. De servicedruk in de Bundesliga is hoog genoeg om me als passer te blijven ontwikkelen. En Dresden is bijna mijn tweede huis.'

Via Dresden, Istanbul, Sopot of Piacenza naar Tokio en Rio is het motto van de volleybalsters. Voor het eerst in twintig jaar zijn de Spelen tastbaar, zegt Schoot. 'Maar Rio is ook nog ver weg. Het voelt alsof ik nu mijn adem moet inhouden. Pas na het OKT weet ik of ik mag uitademen en mijn droom kan realiseren.'