Zowel linkse als rechtse politici discrimineren bij aanwervingen
Zowel linkse als rechtse politici discrimineren bij aanwervingen. Ongeacht hun politieke kleur beoordelen ze kandidaten op hun gender, leeftijd en etniciteit. Dat blijkt uit een bevraging bij Vlaamse politici.
Bij de aanstelling van nieuw personeel geven rechtse politici de voorkeur aan Mark in plaats van Mohammed. Hun keuze gaat uit naar mannelijke kandidaten. Bij linkse politici helt de voorkeur dan weer over naar vrouwen. Zij zouden wel eerder Fatimah aanwerven dan Sofie. Ook zij hebben dus een duidelijke voorkeur.
Een voorkeur die gebaseerd is op discriminatie. Want demografische kenmerken als gender, leeftijd en etniciteit blijken een grote invloed te hebben op de aanwervingsvoorkeuren van Vlaamse lokale politici. Dat blijkt uit een internationaal onderzoek aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en de Aarhus Universiteit in Denemarken, dat ook in Vlaanderen werd uitgevoerd.
Via een link hun mailbox namen 1.688 gemeente- en OCMW-raadsleden deel aan een online enquête. Daarin kregen ze een profielschets van fictieve kandidaten voor de functie van gemeente- of OCMW-secretaris. De kandidaten hadden dezelfde ervaring en sociale herkomst, maar varieerden qua gender, leeftijd en afkomst.
Vervolgens werd politici gevraagd naar hun voorkeur. Zij moesten zichzelf ook positioneren op een ideologische schaal van links tot rechts.
Geen 55-plussers
Wat blijkt? Hoe rechtser politici zichzelf beschouwen, hoe negatiever ze vrouwelijke kandidaten en kandidaten met een Arabische naam beoordelen. Hoe 'linkser', hoe negatiever tegenover mannen en kandidaten met een Vlaamse naam. “Die resultaten zijn misschien vrij intuïtief, maar daarom niet minder frappant”, zegt onderzoeker Bert George van de Universiteit van Rotterdam.
Hoe rechtser politici zichzelf beschouwen, hoe negatiever ze vrouwelijke kandidaten en kandidaten met een Arabische naam beoordelen. Hoe linkser, hoe negatiever tegenover mannen en kandidaten met een Vlaamse naam
Politieke ideologie speelt een rol, maar die is veel kleiner dan vaak wordt aangenomen. Ondanks hun specifieke voorkeuren blijken zowel linkse als rechtse politici te discrimineren tegen oudere kandidaten. “Kandidaten van 55 jaar werden gepercipieerd als minder gekwalificeerd en hadden minder kans om uitgenodigd te worden voor een interview”, zegt George.
Sociaal wenselijk
Kandidaten met een Arabische naam – Fatimah en Mohammed – werden als meer gekwalificeerd aangeduid dan Sofie en Mark, maar desondanks hadden ze niet meer kans om uitgenodigd te worden voor een interview. Ze werden minder beschouwd als een vertegenwoordiger van de bredere bevolking.
De resultaten stroken met een eerdere studie van professor Stijn Baert (UGent) naar de jobkansen op de private arbeidsmarkt. Het verschil is dat werkgevers vijf jaar geleden niet wisten dat ze deelnamen aan een onderzoek, terwijl politici nu wel op de hoogte waren. "In het echt is de discriminatie in de politiek wellicht nog groter, want mensen hebben de neiging om te antwoorden wat sociaal wenselijk is”, zegt Baert.
Motivatieplicht
De Vereniging van Vlaamse steden en gemeenten (VVSG) geeft aan dat er inspanningen worden geleverd om het selectieproces te objectiveren. Zo worden kandidaten beoordeeld door een onafhankelijke commissie die schriftelijke en mondelinge proeven afneemt. “Vaak volgt er ook een assessment waarbij kandidaten worden gerangschikt van meest tot minst geschikt”, zegt Jan Leroy van de VVSG.
'In het echt is de discriminatie in de politiek wellicht nog groter, want mensen hebben de neiging om te antwoorden wat sociaal wenselijk is'
Dat neemt niet weg dat de eindbeslissing bij de politiek ligt, en die kan nog altijd afwijken van het advies. “Voorwaarde is dat die afwijking gemotiveerd wordt, want anders kan de procedure worden aangevochten bij de Raad van State”, zegt Leroy. “Ik kan me niet voorstellen dat de weigering van een allochtone kandidaat in die motivatie staat. Daarvoor zal men andere redenen moeten vinden.”
De motivatieplicht heeft politieke aanwervingen transparanter gemaakt, maar volgens de VVSG is het nog altijd mogelijk voor lokale besturen om een interne kandidaat door te duwen. “In dat geval wordt er bijvoorbeeld een vacature op maat van die kandidaat geschreven", klinkt het. Hoe vaak dat gebeurt, is niet duidelijk. De VVSG kon geen cijfers verstrekken over klachten of procedureproblemen.