Twee dagen nadat de Griekse kiezers in een referendum de begrotings- en hervormingsmaatregelen van de schuldeisers afwezen, verwachten de leiders van de eurolanden dat Athene dringend alternatieve voorstellen op tafel legt om de begroting en economie erbovenop te helpen. Dat is een voorwaarde om nieuwe financiële steun mogelijk te maken en een Grexit te vermijden. Ondanks de grote tijdsdruk bleek er bij aanvang van het topberaad echter nog geen voorstel op tafel te liggen.

Charles Michel: ‘Concrete voorstellen nodig’

“Als de Griekse regering binnen de eurozone wil blijven, zoals haar bevolking wil, dan moet premier Tsipras concrete, precieze en overtuigende voorstellen doen”, verklaarde Michel. De regeringsleider onderstreepte dat het moment van de waarheid nadert. “Is er politieke wil bij de regering om in het belang van de bevolking een engagement te nemen?”

Volgens Michel heerst er onder de regeringsleiders “een zekere moeheid” tegenover een regering die de deadline almaar lijkt op te schuiven. Hij herinnerde eraan dat de regering in Athene nochtans een zware verantwoordelijkheid draagt, niet enkel ten opzichte van de Griekse bevolking, maar ook ten opzichte van de rest van Europa. De premier wees daarbij op een “risico op besmetting van andere landen die wel hun verantwoordelijkheid hebben genomen”.

Mark Rutte: ‘Moeilijke maatregelen op komst’

De Nederlandse premier Mark Rutte toonde zich “heel somber” en vroeg zich luidop af of de Grieken wel een oplossing willen. “De Griekse regering neemt een groot risico voor de Griekse bevolking”. Rutte beklemtoonde dat Athene niet aan “verregaande hervormingen” en “moeilijke maatregelen” zal ontsnappen als het land nieuwe leningen wil ontvangen en in de eurozone wil blijven. “Het lot van Griekenland in de euro, de verantwoordelijkheid daarvoor, ligt in Athene. Niet hier.”

Lachende Tsipras

En Tsipras zelf? Die stapte glimlachend het gebouw binnen, maar onthield zich van elke verklaring. De linkse regeringsleider hing dinsdagmiddag nog aan de lijn met de Amerikaanse president Barack Obama en zal voor aanvang van het spoedberaad van de euroleiders nog overleg plegen met Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker, de Franse president Francois Hollande en de Duitse bondskanselier Angela Merkel.

Angela Merkel: ‘Solidariteit nodig’

Merkel temperde alvast de verwachtingen voor het topberaad. “We zullen ons vanavond nog geen afdoend beeld kunnen vormen”, zo verwees ook zij naar het uitblijven van Griekse hervormingsvoorstellen en van een verzoek om steun uit het Europese noodfonds ESM. De bondskanselier hamerde erop dat “solidariteit” onlosmakelijk verbonden is met diepgaande Griekse hervormingen.

François Hollande: ‘Deze week moet besluit vallen’

Net als Merkel wees ook Hollande op de urgentie van de situatie. Volgens het Franse staatshoofd moeten er deze week beslissingen genomen worden om Griekenland in de eurozone te houden. De Griekse regering miste eind juni een schuldaflossing bij het Internationaal Monetair Fonds en het kapitaalverkeer in het land wordt.

Voorzitter eurogroep Dijsselbloem: ‘Druk ligt bij de Grieken’

Voorzitter van de eurogroep Jeroen Dijsselbloem legde bij zijn aankomst de bal opnieuw in het kamp van de Grieken. ‘Zij moeten aangeven hoe ze uit de crisis willen geraken.’

Voor Dijsselbloem betekent de uitslag van het referendum dat de oude voorstellen zijn afgewezen. ‘De druk ligt vooral bij de Grieken’, zei Dijsselbloem, die erop wees dat de situatie van de Griekse banken penibel is. ‘De Griekse regering heeft er alle belang bij om zo snel mogelijk met een oplossing te komen. We wachten de nieuwe voorstellen af. We zullen zien of ze geloofwaardig zijn.’

Opvallend was dat de nieuwe Griekse minister van Financiën Euclid Tsakalotos geen commentaar gaf, een duidelijk stijlbreuk met zijn voorganger Yanis Varoufakis. Ook zijn Franse collega Michel Sapin reageerde niet voor de camera’s.

Europees commissaris Dombrovskis: ‘Grexit niet uitgesloten’

Valdis Dombrovskis, die in de Commissie verantwoordelijk is voor de euro, zei dat in de eerste plaats het vertrouwen met Griekenland moet worden hersteld. ‘Als dat niet gebeurt, kan een Grexit niet worden uitgesloten.’ Even voordien had Moscovici een Grexit nog als een ‘vreselijke, collectieve mislukking’ omschreven.

De Belgische minister Johan Van Overtveldt wees erop dat het vertrek van Griekenland uit de eurozone - ‘als het ooit zover komt’ - in Athene wordt beslist. ‘Veel hangt af van de Griekse voorstellen, maar ze moeten alleszins passen in het kader dat gerespecteerd moet worden in een monetaire unie.’

Franse premier Valls: ‘Basis voor akkoord’

De Franse premier Manuel Valls is optimistischer gestemd. Er bestaat een basis voor een akkoord om Griekenland financieel te redden, zo zei hij dinsdag op radio RTL. Hij vertelde er ook bij dat er geen taboes mogen zijn als het aankomt op een herschikking van de Griekse schuld. ‘Frankrijk is ervan overtuigd dat we het risico van een Grexit niet mogen nemen’, zei Valls. ‘Niet om economische redenen, en al zeker niet om politieke redenen.’

Italiaanse minister Gentiloni: ‘Crisis is niet de schuld van stoute Duitsers’

De Griekse crisis is niet de schuld van de ‘stoute Duitsers’, maar van de Griekse leiders van de jongste vijftien tot twintig jaar. Dat vindt de Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken Paolo Gentiloni. Erg nuttig was het referendum zondag niet, oordeelt Gentiloni voorts in de Corriere della Sera. ‘De situatie is niet opgelost met de overwinning of niet van het Griekse referendum. De stemming heeft ervoor gezorgd dat Alexis Tsipras de steun heeft van de meerderheid van de Grieken, maar dat is geen oplossing.’

Gentiloni wil de Grieken in elk geval in de Europese Unie houden en wijst ‘boekhoudkundige’ argumenten over een Grexit uit de eurozone van de hand. ‘Er zijn niet enkel culturele, sentimentele en historische argumenten, er zijn ook de sterke geopolitieke argumenten’, merkte hij nog op. ‘Het feit dat Griekenland lid blijft van de EU en de Navo mag geen element van tweede rang zijn in onze analyse.’

Ook Open VLD-voorzitter Gwendolyn Rutten en haar SP.A-collega John Crombez blijven zich verzetten tegen een Grexit.

De druk bij de Grieken wordt iedere dag maar groter en groter. Tegen 20 juli moeten ze namelijk een belangrijke schuldaflossing doen bij de Europese Centrale Bank, maar over een brugfinanciering voor de korte termijn wordt momenteel niet gesproken. Volgens de voorzitters van de eurogroep is het dan ook van cruciaal belang dat Griekenland zo snel mogelijk met concrete, goede oplossingen komt aandraven. Bovendien heeft de Europese Centrale Bank gisteren al een drastisch besluit genomen door de noodsteun aan de Griekse banken niet te verhogen, waardoor die minstens tot donderdag dicht moeten blijven.

Eurotop

Of er vanavond nog een doorbraak zal komen, blijft erg dubieus. Bij heel wat leiders zijn de verwachtingen bijzonder laag. Iedereen kijkt wel uit naar morgen, wanneer de Griekse minister Alexis Tsipras het Europees Parlement moet toespreken.