Zo zal de vrijlating van ontvoerde journalisten Bolt en Follender verlopen

'Ik ben ervan overtuigd dat de overdracht van de Nederlandse journalisten succesvol verloopt.' Eduardo Pizarro heeft er alle vertrouwen in dat Derk Bolt en Eugenio Follender snel weer heelhuids thuis zullen zijn. 'Het leger, de regering, de guerrilla, ze hebben allemaal baat bij een geslaagde operatie. De politieke kosten van een mislukking zijn voor alle partijen torenhoog.'

Eduardo Pizarro is socioloog, politicoloog en was van 2011 tot 2015 ambassadeur van Colombia in Den Haag. Daarvoor was hij voorzitter van de Nationale Commissie van Herstel en Verzoening, een in 2005 opgericht instituut dat helderheid probeert te verschaffen over het gewapend conflict, en schadeloosstelling voor de slachtoffers moet garanderen. Hij was betrokken bij verschillende vrijlatingen, en legt uit hoe zoiets in zijn werk gaat.

Het protocol voor de vrijlating is in werking gezet, schrijven Colombiaanse media. Wat houdt dat precies in?

'In Colombia hebben we inmiddels heel veel ervaring met ontvoeringen door guerrillabewegingen, de vrijlating loopt altijd volgens internationale protocollen. De guerrilla geeft geheime coördinaten door aan de afgesproken partij. Dat kan bijvoorbeeld het Rode Kruis zijn, of de katholieke kerk. Zij begeven zich met een team van maximaal vijf personen naar de locatie.

'Een gebied van twintig of dertig vierkante kilometer rondom de afgesproken plek wordt gedemilitariseerd. Het leger en politie trekken zich terug, of blijven binnen. Voor een periode van 48 of 72 uur mogen ze niet actief zijn in het gebied. Dat is nodig om de veiligheid van de guerrilla te waarborgen.'

Hoe ziet de overdracht er precies uit?

'De guerrilla arriveert bewapend en in vol ornaat. Ze profiteren van het moment om hun kracht en capaciteit te laten zien. Ze weten dat degenen die de gevangenen in ontvangst nemen foto's maken, en dat die foto's in de media zullen verschijnen. Ze buiten het moment uit voor politiek gewin.

'Als de gevangenen worden overgedragen, nemen de vertegenwoordigers van het Rode Kruis of de kerk een moment om hen te vragen of ze goed zijn behandeld. Vaak is er ook een arts bij die bekijkt of ze in goede gezondheid verkeren. Vervolgens tekenen beide partijen een document waarin staat dat de gevangenen goed zijn behandeld, en dat er geen sprake is geweest van marteling.'

Maar wat als de gevangenen niet goed zijn behandeld?

'Dat is een beetje ambigue want als ze niet tekenen wordt de vrijlating gecompliceerd. Er zijn gevallen dat de ontvoerden het document hebben getekend en later verklaarden dat ze niet goed zijn behandeld. En een ontvoering is op zich natuurlijk al een slechte behandeling. Maar het hoort nu eenmaal bij het protocol.

'Overigens is er geen enkele reden om aan te nemen dat de ELN de Nederlanders heeft geslagen of anderszins mishandeld. Dat zou een internationaal schandaal opleveren en daar zitten ze niet op te wachten.'

En daarna stappen ze in een helikopter?

'Ze vertrekken per helikopter of auto. Dat is afhankelijk van het terrein en van de locatie. Soms kiezen de guerrillero's een meer bevolkte plaats uit, daar kunnen ze belang bij hebben. Want de guerrilla kiest de plaats van de overdracht strategisch, om maximaal te profiteren van de dagen dat het leger niet actief is in het gebied. Ze kunnen die tijd bijvoorbeeld gebruiken om een vracht cocaïne de grens over te brengen.'

De autoriteiten betalen soms dus wel een prijs voor de vrijlating.

'De laatste vrijlating waar ik bij betrokken was, ging om twee hooggeplaatste militairen die in handen waren gevallen van de FARC. De coördinaten die we doorkregen lagen in een gebied waarvan bekend was dat toenmalig opperbevelhebber Alfonso Cano zich er schuil hield. We wisten dat hij van de gelegenheid gebruik zou kunnen maken om te vluchten. Maar het humanitaire aspect woog zwaarder dan de wens Cano te pakken te krijgen.'