Toenemende macht van het religieuze establishment in Israël

'There's a lot of love out there'. Op het moment dat Donald Trump dit zegt, schieten een Duitse journaliste en ik spontaan in de lach. Hebben we iets gemist?

De Amerikaanse president heeft het op een persconferentie in Jeruzalem over zijn gesprekken met de Israëlische en Arabische leiders. Ze hebben hem het gevoel gegeven dat alles goed komt. Want er is overal zoveel liefde. Een paar uur later laat een moslim in Manchester zien dat er ook veel haat is 'out there'. Nationalistische, religieuze, en etnische spanningen alom.

Op de eerste dag van Trumps bezoek aan Israël neemt de oude Efraiem Holtberg me mee naar de Hurva-synagoge in de joodse wijk van de Oude Stad van Jeruzalem. Het gebedshuis uit 1700 werd in 1948 door de Jordaniërs opgeblazen maar herbouwd toen Israël dit deel van de stad op Jordanië veroverde in de Zesdaagse Oorlog van 1967. De nieuwe synagoge is opgetrokken rond de restanten van een destijds opgeblazen muur. Dit als herinnering aan de verwoesting en om te laten zien dat 'God ons teruggebracht heeft hier', zegt Holtberg.

De kracht van het geloof is voelbaar op de plek. Er wordt gebeden, mannen bestuderen de boeken, buiten geven de platanen schaduw en bloeit de bougainvillea. Geloof is vrede. Maar vaak ook niet. Joden en Palestijnen strijden om heilig land, er wordt gemoord in naam van Allah en niet zelden botst het seculiere met het religieuze.

De Israëlische kranten Haaretz en The Jerusalem Post schreven deze week hoe Ivanka Trump en haar man Jared Kushner als orthodoxe joden de sabbat eerbiedigen. En dus niet reizen of elektronica mogen gebruiken van vrijdagavond tot zaterdagavond. Dat veroorzaakt soms problemen. Mogelijk een daarvan is dat vader Trump vaak op zaterdagochtend zijn meest onbekookte tweets verstuurt omdat zijn familie er niet is om hem een beetje in de hand te houden, grapt Haaretz.

Maar op de opiniepagina van deze progressieve krant is Nehemia Shtrasler het lachen allang vergaan als het gaat om de greep van het religieuze establishment op het dagelijks leven van de Israëliërs. Het opperrabbinaat heeft het voor het zeggen in zaken als voedsel, huwelijk en scheiding. Zijn voorschriften maken het eten duur en belet honderdduizenden te trouwen in eigen land. De strenge regels van de sabbat hebben grote gevolgen voor wat men kan doen op zaterdag. De seculiere meerderheid wordt onderdrukt, schrijft Shtrasler nijdig.

Kom bij hem niet aan met het argument dat de principes van gelovigen geëerbiedigd behoren te worden. De opvatting van seculieren om zelf te bepalen hoe ze hun weekend doorbrengen, of ze naar de film willen gaan of willen winkelen, is net zo goed een principe. Waarom zouden de religieuzen dat ook niet respecteren?

Het debat is herkenbaar. Het wordt met dezelfde felheid gevoerd in Europa over dingen als de scheiding van kerk en staat en hoofddoekjes voor politieagenten met een moslimachtergrond. Nehemia Shtrasler is het spuugzat. 'We leven al in de Middeleeuwen, in een staat geregeerd door de geestelijkheid, volslagen tegen de wil in van de meerderheid, die hecht aan een moderne, vooruitstrevende staat. Het is tijd voor een opstand.'

Wat een passie 'out there', al is het niet het vuur van de liefde maar het vuur van de strijd.

_{Arie Elshout is correspondent Europa}