Tom van De Vreken van De Lijn doet weinig moeite om te ontkennen dat De Lijn in 2013 voor 91.316 euro aan boetes in de bus kreeg en dat ongeveer 80 procent daarvan door de vervoersmaatschappij zelf werd betaald. Met die nuance dat enkel ‘lichtere’ overtredingen worden betaald en dat streng wordt opgetreden tegen chauffeurs die passagiers of andere weggebruikers echt in gevaar brengen.

‘Het gaat hier om provinciale afspraken die we in 1991, bij de oprichting van De Lijn, geërfd hebben en die eigenlijk nooit herbekeken geweest zijn. We proberen die afspraken nu te harmoniseren en duidelijke afspraken te maken naar onze chauffeur toe.’

Met andere woorden elke provinciale entiteit heeft vandaag eigen regeltjes over boetesystemen.

‘De regel is meestal hoe meer boetes een chauffeur in een jaar krijgt, hoe meer hij uit eigen zak moet betalen. Maar laat het duidelijk zijn, een chauffeur waar klachten over komen of die te vaak op de bon vlieg, wordt onmiddellijk op het matje geroepen en riskeert een sanctie’, zegt Tom van De Vreken.

Chauffeurs en vakbonden geven toe dat boetes voor kleinere overtredingen wel worden betaald. Maar de regels verschillen.

Chauffeurs in Antwerpen bijvoorbeeld moeten maar gemiddeld 6% van hun boetes uit eigen zak betalen, terwijl bestuurders in Vlaams-Brabant 40% van hun bekeuringen zelf moeten betalen. In Antwerpen moet een busbestuurder pas zijn boete volledig zelf betalen na de vijfde zware overtreding binnen een jaar. In Limburg en Oost-Vlaanderen draait de bestuurder op voor de volledige boete vanaf de vierde zware inbreuk op een jaar.

In de meeste provincies betaalt De Lijn alles terug als de chauffeur zich een tijd lang vlekkeloos gedraagt in het verkeer. In Antwerpen krijgt de chauffeur zijn persoonlijk aandeel in de boete alsnog terug na één jaar boetevrij rijden.

In West-Vlaanderen betaalt elke chauffeur sowieso 37 euro, maar dat bedrag krijgen ze na zes maanden boetevrij rijden terug. Behalve voor het negeren van een rood licht of het in gevaar brengen van andere weggebruikers.

Dat zelfs dronken rijden zou worden terugbetaald, ontkent de woordvoerder van De Lijn met klem. ‘Daar wordt zelfs zeer streng tegen opgetreden en kan zelfs tot ontslag leiden. Ook bellen achter het stuur betalen we niet terug.’

Volgens Annick De Ridder (N-VA) doen ook de vakbonden hun duit in het zakje en passsen zij wel eens het gedeelte bij wat De Lijn niet betaalt.

‘Uiteraard viel mijn mond open toen ik dat allemaal hoorde. Dit ondermijnt het doel van het systeem’, aldus Vlaams parlementslid Annick De Ridder (N-VA).

Vakbonden

Algemeen secretaris Rita Coeck van ACOD reageert woedend. ‘Ik eis in de eerste plaats dat De Lijn zelf reageert en alles in de juiste context plaatst. Het lijkt nu wel alsof onze chauffeurs zich weinig hoeven aan te trekken van de verkeersregels omdat ze hun boetes toch niet hoeven te betalen. Dat klopt absoluut niet. Bestuurders van De Lijn krijgen gemiddeld een boete op 100.000 kilometer, wat ver onder het gemiddelde ligt. Maar ze worden nu precies als cowboys van de weg afgeschilderd. Wij keuren geen enkele overtreding goed, laat dat duidelijk zijn. Maar de directie moet misschien eens beginnen met een realistische dienstregeling uit te werken. Gezien de verkeersdrukte is het voor de chauffeurs vaak onmogelijk om bepaalde ritten volgens het boekje af te werken’, klinkt het.

Dat de vakbonden soms zelf boetes betalen of bijleggen, wil ze bevestigen noch ontkennen.

Minister van Mobiliteit Ben Weyts (N-VA) reageert verbolgen. ‘Dit staat dat haaks op het beleid van de Vlaamse regering inzake verkeersveiligheid’, klinkt het. Overleg over het boetesysteem zit echter muurvast. Er is zelfs een sociaal bemiddelaar aangesteld.

‘We willen tot een systeem komen waarbij twee boetes van de eerste graad per jaar door De Lijn worden betaald. Maar voor de vakbonden is het onbespreekbaar.’

‘Dit passeert niet bij de Vlaming’

Voor Annick De Ridder (N-VA) is het alvast duidelijk. ‘Dit passeert niet bij de Vlaming, en ik hoop dat alle betrokkenen dit gauw beseffen.’

Andere sectoren

Rondvraag in andere sectoren wijst uit dat er nergens afspraken bestaan zoals bij de De Lijn.

‘De chauffeur die in de fout gaat en op de bon vliegt, betaalt zijn boete. Alleen, wanneer een chauffeur moet laden of lossen en hij krijgt een boete omdat hij op die plaats niet mocht parkeren, is het logisch dat de werkgever de boete betaalt’, zegt Isabelle De Maegt van Febetra, de transportsectorfederatie. Dat geldt ook voor de hele distributiesector. Ook in de taxisector betaalt iedere chauffeur zijn eigen boetes, luidt het bij Antwerp Taxi, het grootste taxibedrijf in Antwerpen met 120 wagens.