Genoom van de tseetseevlieg volledig ontrafeld

Een groep van 140 internationale wetenschappers heeft na tien jaar onderzoek het volledige genoom van de tseetseevlieg ontrafeld. Dat heeft het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen bekendgemaakt. De informatie - bestaande uit 366 miljoen tekens - kan nuttig zijn voor de strijd tegen de ziekten die de vlieg verspreidt in Afrika.
MARTIN DOHRN/SCIENCE PHOTO LIBRARY

De tseetseevlieg (Glossina morsitans), voedt zich enkel met bloed en kan zo de trypanosoom-parasiet overdragen. Bij mensen veroorzaakt die de slaapziekte, bij dieren, onder andere koeien, trypanosomiasis of nagana.

De ziekte betekent een zware last voor de Afrikaanse bevolking ten zuiden van de Saharawoestijn. Als de slaapziekte niet verzorgd wordt, is ze altijd dodelijk. Doordat de parasiet erin slaagt het immuunsysteem van de gastheer te omzeilen, hebben wetenschappers weinig hoop dat er ooit een vaccin komt.

Het aantal gerapporteerde gevallen van de slaapziekte bij mensen vermindert wel en lag in 2009 voor de eerste keer onder de 10.000. De ziekte treft in veel grotere mate vee. De Afrikaanse landbouw lijdt daardoor jaarlijks 3,5 miljard euro verlies, wat een ingrijpende impact heeft op de ontwikkeling van het continent.

Door de vlieg selectief te vangen, insecticiden te gebruiken of door steriele mannetjes in de natuur los te laten, werd het insect in het verleden al "met bemoedigende resultaten" gecontroleerd.

EYE OF SCIENCE/SCIENCE PHOTO LIBRARY

Nieuwe strategieën

"Door de volledige DNA-plattegrond van de tseetseevlieg bloot te leggen, kunnen we nu bestaande controlemethoden verbeteren en nieuwe strategieën ontwikkelen die nog beter werken en minder kosten" zegt professor Jan Van Den Abbeele van het Instituut voor Tropische Geneeskunde Antwerpen (ITG), die het projectwerk rond de speekselkliergenen van de vlieg leidde.

De ontcijfering van de genetische code zal volgens de onderzoekers ook deuren openen voor verder basisonderzoek naar de biologie van de tseetseevlieg en de interactie met de parasiet en met mens en dier. Volgens Van Den Abbeele zijn nu de puzzelstukjes gekend, en kan nu door experimenten de puzzel in elkaar gezet worden.

Voor het onderzoek werd aanvankelijk de code van miljoenen kleine DNA-fragmenten bepaald, die nadien werden samengevoegd tot het volledige genoom. Er werden vervolgens bepaalde genen geïdentificeerd en gelokaliseerd met behulp van onder meer informatie van het fruitvlieg-genoom, wat onderzoekers toelaat om de structuur en functie van de genen te voorspellen.

In ons land richtte de bijdrage zich op genen gerelateerd aan speekseleiwitten. Die zijn van belang voor de vlieg om efficiënt bloed te kunnen zuigen, en voor de parasiet om zich te kunnen ontwikkelen tot het besmettelijke eindstadium waarin het door de vlieg wordt overgedragen.

Het onderzoek startte in 2003 door de oprichting van het "International Glossina Genome Initiative", gefinancierd door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). De totale kosten van 10 miljoen euro van het hele onderzoek werden door verschillende partners, zoals het WHO, gedragen.

Al de nieuwe informatie wordt online publiek beschikbaar gemaakt.

AP2003

Meest gelezen