NAVO nerveus voor bezoek 'ongedurig kind' Trump
De NAVO staat bol van de stress vanwege de komst van Donald Trump. In zijn bijzijn wordt vandaag het nieuwe hoofdkwartier geopend.
De ontwerpers omschrijven het gebouw als sober, stijlvol en 'groen'. Dat past al niet erg bij de smaak van de Amerikaanse president. Maar hoe kan ook voor de rest worden voorkomen dat de licht ontvlambare Trump stikchagrijnig wordt, vragen de diplomaten van het bondgenootschap zich nerveus af.
Zij werden de afgelopen dagen volop afgetapt. Pikantste citaat: "Het is alsof zij zich voorbereiden op de komst van een kind." Een modern kind, dat ongedurig is, gauw wordt afgeleid, zich snel verveelt, veel aandacht vraagt en gaat dreinen als het niet krijgt wat het wil. Daarom heeft de NAVO naar verluidt de overige leiders gevraagd: spreek kort, ga niet te veel de diepte in en hou wat snoepjes achter de hand.
Defensieuitgaven
Het programma van de 'minitop' in Brussel is ook speciaal op Trump toegesneden. De bijeenkomst, een drie uur durend werkdiner, staat in het teken van onderwerpen waarover Trump zich tijdens zijn verkiezingscampagne opwond. Hij fulmineerde tegen lidstaten van het Atlantische bondgenootschap die de VS financieel laten opdraaien voor hun veiligheid. En hij vond dat de NAVO te weinig doet in de strijd tegen terrorisme, en daardoor 'achterhaald' is.
Het programma van de 'minitop' in Brussel is speciaal op Trump toegesneden
Inmiddels heeft hij zijn toon gematigd, maar de schrik zat er bij de bondgenoten goed in. Daarom is het de bedoeling dat hij vanavond "als een tevreden mens" Brussel verlaat, wordt op het oude hoofdkwartier gezegd.
Trump is niet de eerste Amerikaanse president die erop hamert dat de meeste bondgenoten hun defensie-uitgaven drastisch moeten verhogen. Maar zijn "ongepolijste boodschap", zoals het bij de NAVO diplomatiek wordt geformuleerd, heeft wel druk op de ketel gezet. Trump suggereerde tijdens zijn campagne dat de VS bondgenoten in nood niet te hulp zullen schieten als ze hun financiële verplichtingen verzaken.
Om Trump volledig tevreden te stellen, zou een land als Duitsland jaarlijks tientallen miljarden euro extra aan defensie moeten besteden
De VS verlangen dat alle NAVO-landen jaarlijks gedetailleerd uit de doeken doen hoe ze hun uitgaven gaan verhogen. Tijdens een NAVO-top in Wales, in 2014, maakten regeringsleiders de afspraak dat ze in 2024 2 procent van het bruto nationaal product in hun landen zullen besteden aan defensie. De VS geven al aanzienlijk meer uit (ze nemen het overgrote deel van de NAVO-uitgaven voor hun rekening), de meeste landen zitten ver onder het streefcijfer van 2 procent.
Om Trump volledig tevreden te stellen, zou een land als Duitsland jaarlijks tientallen miljarden euro extra aan defensie moeten besteden. Dat is niet realistisch, zeggen NAVO-functionarissen. Duitsland wijst er fijntjes op dat het defensiebudget dan groter zou zijn dan dat van Rusland. Duitsland, Canada en andere landen stellen dat ze weliswaar de 2 procent niet halen, maar wel wereldwijd troepen inzetten. Het gaat niet alleen om de hoogte van het budget, redeneren die landen, maar ook om een zinvolle besteding ervan.
Strijd tegen IS
Om die reden valt er volgens de bondgenoten ook wel wat af te dingen op Trumps bewering dat de NAVO tekort schiet in de strijd tegen het terrorisme. Alle bondgenoten leveren op individuele basis een bijdrage aan de anti-IS-coalitie onder Amerikaanse leiding. Maar met het bombarderen van Islamitische Staat in Syrië en Irak roei je de radicale islam niet uit, is de zienswijze in veel landen.
Naarmate het kalifaat krimpt, keren steeds meer IS-strijders terug naar hun land van herkomst. In dat besef traint de NAVO sinds kort elite-eenheden in Tunesië, dat een belangrijke 'leverancier' is van IS-strijders. Ook Iraakse militairen worden door NAVO-collega's opgeleid. De Irakezen moeten voorkomen dat hun land opnieuw ten prooi valt aan terroristen.
Ondanks alle bedenkingen is het de verwachting van diplomaten dat de NAVO zich vandaag ook als instelling officieel aansluit bij de anti-IS-coalitie. Inderdaad, om een tevreden tweet van Trump tegemoet te zien. In de praktijk zal de rol van de NAVO bescheiden zijn, zo heet het. Zij zal niet per se op elk verzoek vanuit Washington 'ja' zeggen.
NAVO-chef Jens Stoltenberg zei vorige week dat zijn bondgenootschap zeker geen gevechtstaken op zich zal nemen. Duitsland en Frankrijk verzetten zich tegen een grotere rol voor de NAVO in Syrië en Irak. Zij zijn bang dat het bondgenootschap wordt meegesleept in een nieuwe Afghanistan-achtige operatie, even kostbaar als moeizaam. Ook zijn ze bang voor een confrontatie van de alliantie met Rusland in Syrië. De NAVO heeft overigens amper eigen materieel (zoals Awacs-spionagevliegtuigen die al worden ingezet), het zijn de afzonderlijke landen die over de militaire middelen en mankracht beschikken.
In de praktijk zal de rol van de NAVO bescheiden zijn: zij zal niet per se op elk verzoek vanuit Washington 'ja' zeggen
Afghanistan
Te elfder ure hebben de VS nog een derde onderwerp voor de minitop aangemeld: uitbreiding van de trainingsmissie in Afghanistan. Momenteel trainen ruim 13.000 NAVO-militairen, merendeels Amerikanen, de Afghaanse veiligheidstroepen (leger en politie). De recente opmars van de Taliban noopt tot een uitbreiding van de missie met enkele duizenden militairen.