De discussie om maaltijd- en ecocheques af te schaffen is niet nieuw. Precies een jaar geleden werd er ook al stevig over gediscussieerd. Maar het wetsvoorstel dat de drie Vlaamse meerderheidspartijen CD&V, Open VLD en N-VA deze week indienden, lijkt nu wel kans op slagen te hebben. Onze bedrijven betalen jaarlijks zo’n 43 miljoen euro aan de uitgevers van de cheques. De handelaars die de cheques willen recupereren, betalen ook nog eens zo’n 30 tot 40 miljoen euro. Dat is weggegooid geld’, stelt CD&V-Kamerlid Stefaan Vercamer, de indiener van het voorstel.

'Wel degelijk zeer nadelige economische impact'

Toch is niet iedereen even enthousiast. ‘Uit tal van studies blijkt dat de vervanging van maaltijdcheques door een nettovergoeding wel degelijk een zeer nadelige economische impact heeft, en duizenden arbeidsplaatsen in ons land verloren zou doen gaan', reageert werkgeversorganisatie VBO.

Ook de Leuvense professor Economie Joep Konings steunt de stelling dat er niets zal veranderen wanneer werknemers hun maaltijdcheques voortaan in cash uitbetaald krijgen. Zowel de consument als de handelaar zal de gevolgen ondervinden, zegt hij.

De professor verwijst naar een studie waaruit blijkt dat winkeliers en horecazaken die maaltijdcheques als betaalmiddel aanvaarden, hun jaaromzet lichtjes zagen stijgen in crisisjaren. Zelfstandigen die geen maaltijdcheques aanvaarden, zagen hun omzet dan weer dalen.

Volgens Konings zijn daar verschillende verklaringen voor. 'Consumenten doen in crisistijden aan angstsparen. Ze potten hun geld op, omdat ze onzeker zijn over de toekomst. Maaltijdcheques kan je echter maar een tijdje opsparen, anders vervallen ze.'

Een voordeel voor Belgische handelaars is ook dat je maaltijdcheques in ons land moet uitgeven, met cash doe je wat je wil. En dan zijn er nog de impulsaankopen die mensen met een beperkt budget in de problemen kunnen brengen. 'Met een maaltijdcheque koop je eten en niets anders. Wordt het geld bij je loon gestort, kan je het aan andere zaken besteden. Luxegoederen bijvoorbeeld. Met als mogelijk gevolg dat je op het einde van de maand niet genoeg geld meer hebt om eten te kopen.’

Daarnaast klopt ook de kritiek dat veel consumenten cheques verliezen, volgens Konings niet. 'De uitgevers – zoals marktleiders Edenred en Sodexo – hebben cijfers voorgelegd, en daaruit blijkt dat slechts 0,35 procent van alle cheques verloren gaat of niet voor vervaldatum worden uitgegeven. Dat is omgerekend 1 cheque per werknemer per 15 maanden’, klinkt het.

Ook de vakbonden zijn tegen

Naast het VBO en Conings verwijzen ook de vakbonden het wetsvoorstel naar de prullenbak. Net als het VBO vrezen zowel het ACV, het ABVV en het ACLVB dat het verdwijnen van de maaltijdcheques, die moeten worden besteed in voedingshandel en horeca, de werkgelegenheid in die sectoren in gevaar brengen.

Daarnaast zien de vakbonden zo'n maatregel als 'een open uitnodiging om in de toekomst alleen nog maar het nettodeel te verhogen', iets wat volgens hen de financiering van de sociale zekerheid (pensioen, gezondheidszorg, werkloosheidsuitkeringen) in gevaar brengen, en ook de hoogte van de uitkering in geval van ziekte, werkloosheid of nog pensioen negatief bepalen. Die worden immers berekend op het brutoloon, klinkt het.