De vader van Pippi is geen negerkoning meer
Pippi Langkous, het immens sterke, rijke meisje dat haar Villa Kakelbont deelt met een paardje en een aap, is een racist. Althans, dat vindt de Zweedse publieke omroep SVT, dat bepaalde afleveringen van de bekende serie zo heeft bewerkt dat Pippi's vader geen 'negerkoning' meer is, maar een gewone 'koning'.
Pippi's vader is, volgens haarzelf, de piratenhoofdman en negerkoning van 'Taka-Tukaland', een eilandje in de Stille Zuidzee. In de Zweedse versie werd hij standaard omschreven als 'negerkung', maar door een aantal slimme knipjes is daar nu alleen kung van over. Naast de titel van de vader zijn er nog een aantal 'racistisch overkomende scènes' bewerkt, aldus SVT.
Geschiedvervalsing
De omroep laat weten dat het de verhalen geen geweld heeft aangedaan, en dat het werk van de schrijfster Astrid Lindgren nog steeds overeind blijft, maar een heuse Pippi-discussie kon niet uitblijven. De voornaamste bezwaren van de critici: een overspannen reactie, geschiedvervalsing en heiligschennis.
Een ander veelgehoord bezwaar: de in 2002 overleden Lindgren zou zich omdraaien in haar graf vanwege deze bewerkingen. Een verwijt dat de omroep zelf overigens tegenspreekt. Lindgren gaf in de jaren zeventig immers aan dat het verhaal over een witte man die aankomt op een eiland en daar direct koning wordt, bij nader inzien toch ietwat bizar overkomt.
Koloniale stereotypes
Het is overigens niet voor het eerst dat Pippi onderwerp is van discussie. In 2011 nam de Duitse theologe Eske Wollrad al een klein voorschot op de huidige Pippi-ophef door te stellen dat de boeken vol zitten met 'koloniale stereotypes'. 'Pippi Langkous zelf is geen racist', zei zij toen, 'maar de boeken staan wel vol met racistische clichés.' Nogal wiedes, was de reactie toen, de boeken zijn geschreven in de jaren veertig, een tijd dat koloniaal racisme nog alom was.
Wollrad viel vooral over een scene in het boek 'Het avontuur op de zuidzee' waarin Pippi, samen met haar buurkinderen Tommy en Annika, aankomt op een eiland waarna 'de zwarte kinderen zichzelf voor de blanke kinderen in het zand gooien'.
In de discussie die toen ontstond reageerde ook Lindgrens dochter Karin Nyman. Tegenover de Britse krant The Guardian zei ze dat Pippi alles behalve een racist is, het tegenovergestelde zelfs. 'Ze is tegen het heerschap van ouders en ouderen, die alles bepalen in de samenleving, tegen dierenleed en zeer zeker ook tegen racisme.' Zodra de kinderen knielden op dat strand, zegt ze, weigert Pippi dat juist meteen omdat ze vindt dat alle kinderen gelijk zijn, waar ze ook vandaan komen.
Stalinistische smurfen
Pippi sluit met alle kritiek aan in een lange rij van jeugdkarakters die van racisme worden beschuldigd. Diezelfde theologe Wollrad deed in 2011 bijvoorbeeld het sprookje 'Het lelijke eendje' in de ban omdat het kinderen laat zien dat anderssoortigen er niet bij horen. Een aantal maanden daarvoor maakte de Franse academicus Antoine Buéno zich hard voor een smurfenverbod, vanwege hun vermeende antisemitische en vooral communistische karakter.
Het smurfendorp zou in alles het Stalinisme verheerlijken. 'De kleine blauwe figuurtjes leven in een wereld waar eigen initiatieven nauwelijks worden beloond, waar maaltijden gezamenlijk worden gegeten en er slechts één leider is', aldus Buéno. 'Doet je dat ergens aan herinneren? Een bepaald type dictatuur bijvoorbeeld?'
Ook in Nederland en België staan vermeend politiek incorrecte jeugdfiguren zo nu en dan onder druk. Zwarte Piet, uiteraard. Maar ook Sjors en zijn donkere vriendje Sjimmie. Stripheld Kuifje spant tot nog toe de kroon. Hij kreeg een aantal jaar geleden een heuse rechtszaak aan zijn broek vanwege zijn avonturen in Afrika. De Congolese student Mbutu Mondondo Bienvenu stelde dat het tweede album van Hergé racistisch is en een belediging voor alle Congolezen.
