Zbigniev Brzezinski, man achter reddingsoperatie Amerikaanse ambassade in Iran, overleden (89)

Zijn dood werd op Twitter bekendgemaakt door zijn dochter Mika, presentator van het tv-programma Morning Joe. 'Hij was de meest inspirerende, liefhebbende en toegewijde vader die je je als meisje kon wensen.'

Brzezinski, geboren in Polen en opgeleid in Canada en de Verenigde Staten, was een Democraat, maar als het ging om het communisme gold hij als een absolute havik. In de jaren zestig al stond hij vierkant achter de oorlog in Vietnam en ook in de jaren die volgden propageerde Brzezinski een harde lijn tegen Moskou.

Zo steunde hij het beleid om miljarden dollars aan militaire hulp te geven aan de islamitische strijders die in Afghanistan tegen de Sovjets vochten en moedigde hij China aan om het gewelddadige regime van Pol Pot in Cambodja te steunen, omdat hij vreesde dat Vietnam (dat door de Sovjet-Unie werd gesteund) het land anders zou overnemen.

Hij hielp Carter ook om bruggen te bouwen tussen de Israëlische en Egyptische leiders Menachem Begin en Anwar Sadat, wat uiteindelijk leidde tot de Camp David-akkoorden in 1978. Eerder al zette hij zich in om de betrekkingen met Peking te normaliseren. Hij zou Carter net zo lang met memo's hebben bestookt totdat hij in 1978 toestemming kreeg om naar Peking af te reizen en gesprekken te beginnen die datzelfde jaar nog leidden tot een volwaardige diplomatieke relatie tussen de VS en China.

Harde botsingen

De uitgesproken Brzezinski botste vaak en hard met zijn collega's, zoals de toenmalige minister van Buitenlandse Zaken Cyrus Vance. Voor de buitenwereld werd het daardoor niet altijd even duidelijk welke lijn de regering Carter nu volgde en voor de president was het soms moeilijk om zijn team met elkaar te laten samenwerken.

Toen het Amerikaanse ambassadepersoneel in 1979 in Iran was gegijzeld, raakte Brzezinski ervan overtuigd dat onderhandelen nergens toe zou leiden. Hij was voorstander van een militaire reddingsoperatie en werd daarin gesteund door het Pentagon, en toen die er uiteindelijk van kwam, werd Vance daarover pas enkele dagen van tevoren ingelicht. Het werd een grote mislukking. Vance nam hierop ontslag en Carter verloor kort hierna de verkiezingen van Ronald Reagan.

_{Lees verder onder de foto.}

Brzezinski keerde terug naar de academische wereld, maar zijn invloed bleef groot. In opinieartikelen en interviews bleef hij zich uitspreken over de Amerikaanse buitenlandpolitiek. Zo was hij uitgesproken kritisch over de Amerikaanse inval in Irak in 2003 en veroordeelde hij het 'onpeilbare' beleid van de huidige president Donald Trump.

'Zijn invloed reikte over de decennia', reageerde de voormalige president Barack Obama, 'en ik ben een van de vele presidenten die hebben kunnen profiteren van zijn wijsheid en raad. Je wist altijd waar Zbig stond.'