Zwarte lijst Nederlandse banken bestempelt onschuldigen als crimineel

Dit blijkt uit onderzoek van het Nederlandse OneWorld en radioprogramma Argos, samen met The Intercept (VS), The Times (VK), NDR/Süddeutsche Zeitung (Duitsland), De Tijd (België) en La Repubblica (Italië). World-Check is een database waarin 2,2 miljoen mensen en organisaties staan die onder meer in verband worden gebracht met de financiering van terreur of witwaspraktijken. Ook staan er mensen in die extra gevoelig zouden zijn voor corruptie omdat ze familie zijn van politici. De achterliggende gedachte is dat dictatoren vaak bankrekeningen van hun naasten gebruiken om geld weg te sluizen. Als iemand op de zwarte lijst een rekening probeert te openen of een lening wil afsluiten, dan krijgen de klanten van World-Check een waarschuwing, bijvoorbeeld: 'Pas op: risico op terrorisme'. In Nederland hebben ABN Amro, ING en Rabobank een abonnement op de zwarte lijst.

'Misdadigers'

Het probleem is alleen dat op de lijst ook mensen en organisaties staan die niets mispeuterd hebben. Een negen maanden oude baby bijvoorbeeld, 43ste in de Britse lijst van troonopvolging. Of Albert Verlinde, omdat hij getrouwd was met de voormalige burgemeester van Maastricht, Onno Hoes. Maar ook de prinsessen Amalia, Ariane en Alexia, de echtgenoot van staatssecretaris Sharon Dijksma en de partner van Alexander Pechtold zijn op de lijst aangemerkt als 'PEP's', oftewel politically exposed persons (politiek kwetsbare personen). Hetzelfde geldt voor de beide ouders van Mark Rutte, hoewel Ruttes vader al in 1988 overleden. 

In de database staan verder 16 Greenpeace-betogers als 'misdadigers' aangemerkt omdat ze in 2001 tegen de Amerikaanse plannen voor een raketschild demonstreerden. Hun enige misdaad daarbij was het betreden van onbevoegd terrein. De eigenaren van de Londense Finsbury Park Moskee - onlangs het doelwit van een aanslag - daagden World-Check met succes voor het gerecht omdat ze ten onrechte als 'terroristen' op de lijst stonden, waardoor de moskee geen bankrekeningen kon openen.

En bij een Berlijnse socioloog, Andrej Holm, valt nu pas het muntje waarom hij onlangs zonder opgaaf van redenen geschrapt werd als klant van een bank waar hij net een rekening had geopend. Ook zijn naam blijkt op de lijst te staan. De reden: tien jaar geleden stond de Duitse politie met machinepistolen voor zijn deur omdat hij lid zou zijn van een extreemlinkse organisatie. Dat bleek niet te kloppen. Zijn enige misdaad was dat hij zich op zijn blog had beklaagd over gentrification in Berlijn, oftewel de verdringing van arme mensen uit de duurdere stadsdelen. Ook de extreemlinkse groep gebruikte het woord gentrification, wat bij de politie de verdenking deed rijzen dat Holm lid was. 

De eigenaar van World-Check, Thomson Reuters, spreekt tegen dat er sprake zou zijn van een zwarte lijst. De database is slechts een hulpmiddel voor banken om risico's in te schatten. Banken zijn wettelijk verplicht om klanten te screenen. En zolang de EU geen officiële lijst van verdachte personen of instellingen heeft, zijn banken afhankelijk van World-Check, dat tot wel 1 miljoen euro per jaar aan abonnementskosten rekent, reageert een vereniging van Duitse banken.

'Wij moeten een risico-afweging maken', zegt Yvonne Willemsen, hoofd veiligheidszaken van de Nederlandse Vereniging van Banken, tegen Argos en OneWorld. Rekeninghouders die volgens World-Check politiek kwetsbaar zijn, worden extra vaak doorgelicht. 'Onze toezichthouder kijkt heel goed hoe wij risico's inschatten. Ik moet wel een heel goed verhaal hebben als ik een betaling laat doorgaan aan iemand die door World-Check bestempeld wordt als terrorist.'

^{Zie hieronder een video over de World-Check van eigenaar Thomson Reuters.}