Polen krijgt een maand van EU om rechtssysteem in orde te brengen
Vorige week was Frans Timmermans (foto in tekst), vicevoorzitter van de EU-Commissie, al hard van leer getrokken tegen de geplande hervormingen van het gerecht in Polen. Ook toen had hij gedreigd met artikel 7 van het Hervormingsverdrag van Lissabon.
Vandaag is de Commissie niet zo ver gegaan, maar Polen krijgt nu wel een ultimatum van een maand opgelegd. Volgens de Commissie is de geplande hervorming een systemische bedreiging voor de rechtsstaat in Polen, zoals eerder al gesteld was in een procedure van de EU in januari van vorig jaar.
Concreet vraagt de EU Polen om geen maatregelen te nemen die rechters van het Hooggerechtshof zouden dwingen tot opstappen of pensionering.
Als dat zou gebeuren, zal de EU onmiddellijk artikel 7 in werking laten treden. Dan kan Polen niet langer meer stemmen in de Raad, het belangrijkste beslissingsorgaan van de Europese Unie. Die "nucleaire optie" moet dan nog wel worden goedgekeurd door vier vijfde van de lidstaten in de ministerraad van de EU, maar Polen kan daar zelf niet mee over stemmen.
Intussen blijft de Commissie wel bereid tot een constructieve dialoog met de Poolse regering. De hakbijl is dus nog niet gevallen, maar als de Commissie haar zin niet krijgt, kan ze ook nog moeilijk terugkrabbelen.
"Onafhankelijke justitie is voorwaarde voor lidmaatschap"
EU-Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker liet er geen twijfel over bestaan dat de EU het ook meent: "Een onafhankelijke justitie is een essentiële voorwaarde voor lidmaatschap van de Unie. De EU kan daarom geen systeem aanvaarden dat ertoe zou leiden dat rechters naar politiek goeddunken ontslagen zouden kunnen worden. Als de Poolse regering doorgaat met het ondermijnen van een onafhankelijk gerecht en de rechtsstaat in Polen, zullen we geen andere keuze hebben dan artikel 7 in te roepen."
Vicevoorzitter Frans Timmermans zei dan weer het volgende: "Het is tijd om de onafhankelijkheid van het Grondwettelijk Hof te herstellen door of de wetten voor de hervorming van het gerecht in te trekken of die in overeenstemming te brengen met de Poolse grondwet en de Europese standaarden van gerechtelijke onafhankelijkheid."
In Polen zelf heeft president Andrzej Duda gisteren een wet ondertekend over de hervorming van lagere rechtbanken. Twee andere wetten die eerder door het parlement waren goedgekeurd, waaronder die over het Grondwettelijk Hof, heeft hij tot nu toe weigeren te tekenen, waardoor ze geen wet worden.
Intussen wordt er in Polen nog altijd dagelijks betoogd tegen de hervorming van het gerecht.
"Polen zal niet toegeven aan chantage van de EU"
De Poolse regering geeft voorlopig nog geen kik. "We zullen niet toegeven aan chantage van EU-ambtenaren, zeker niet als die niet gebaseerd is op feiten", zagt Rafel Bochonek, de woordvoerder van de regering in Warschau.
"Wij betreuren het dat commissaris Timmermans zonder enige kennis van zaken van de wetsontwerpen zo een schadelijke kritiek geeft op Polen", luidt het nog.
De rechts-populistische regering in Polen ontkent dat de nieuwe wetten de onafhankelijkheid van het gerecht in het gedrang zouden brengen en beschuldigt Timmermans ervan dat hij een persoonlijke campagne voert om tussenbeide te komen met interne kwesties in Polen.