Grenscontroles terug in Denemarken
Denemarken wil controles invoeren aan de grens met Duitsland, om de toestroom van illegale immigranten en smokkelaars een halt toe te roepen. Het is een van de eerste voorstellen uit de koker van de zondag geformeerde minderheidsregering van de liberale partij Venstre, onder leiding van Premier Lars Lokke Rasmussen.
De maatregel is een overduidelijke geste aan de belangrijkste gedoger van het kabinet, de populistische en eurosceptische Deense Volkspartij. Die partij werd bij de verkiezingen op 18 juni onverwacht groter dan Venstre, maar voert liever oppositie dan dat ze regeringsverantwoordelijkheid draagt.
In Brussel zal het plan vermoedelijk met ongenoegen worden ontvangen - Denemarken is een van de 26 landen die het Schengenverdrag hebben ondertekent dat vrij reizen zonder visa of grenscontroles tussen de deelnemende landen garandeert.
De onbewaakte grens tussen Jutland en Sleeswijk-Holstein waarlangs veel verkeer is, is de Denen al langer een doorn in het oog. In 2011 voerde de vorige regering onder leiding van Lokke Rasmussen, eveneens op instigatie van de DP, kortstondig politiecontroles in, maar stopte daarmee toen de Europese commissie de toenmalige regering op de vingers tikte.
Grenscontroles aan de grens van Denemarken, mag dat wel? In mei 2011 schreef Thomas van der Kolk een stuk over de toen net ingevoerde grenscontroles.
Schengen
De nu voorgenomen maatregelen zijn niet in strijd met Schengen, zei de nieuwe Deense minister van Buitenlandse Zaken, Kristian Jensen. In plaats van de terugkeer van de slagboom op de weg en de controle van willekeurige controles van auto's en paspoorten, willen de Denen de mobiele politiemacht in het grensgebied vergroten.
Jensen maakte het plan bekend tijdens een ontmoeting met zijn Duitse ambtgenoot Frank Walter Steinmeier. Die wilde er inhoudelijk alleen over kwijt dat hij blij is dat de Denen zich hebben voorgenomen de regels van Schengen niet te schenden.
De Europese Commissie wil geen commentaar leveren tot het een uitgewerkte versie van de plannen heeft ingezien.
Of extra controles op de vele drukke wegen tussen Noord-Duitsland en Zuid-Denemarken zoden aan de dijk zetten, is volgens Deense politicologen maar de vraag. In Deense kranten schilderen ze de regeringsplannen af als symboolpolitiek.
Grote verliezer
De Venstre-partij kwam als derde partij en grote verliezer uit de verkiezingen met maar 34 van de 179 parlementszetels, de DP behaalde er 37. De sociaaldemocraten van ex-premier Helle Thorning-Schmidt wonnen met 47 zetels maar konden niet doorregeren omdat ze geen meerderheid van het parlement achter zich kan krijgen.
Denemarken heeft een lange traditie van minderheidskabinetten. Toch was die dragende minderheid maar een keer eerder kleiner dan nu, in 1973 toen een Venstre-regering gebaseerd op 22 zetels het maar ruim een jaar volhield.
Lokke Rasmussen moet zijn gedogers, naast de DP ook de Conservatieve Volkspartij en de Liberale Alliantie, dus beleidsmatig in de watten leggen. Dat hij daartoe bereid is, blijkt ook uit het andere plan dat hij daags na zijn beëdiging op korte termijn aankondigde: strengere asielregels. Ook dit zou in Brussel tot ergernis kunnen leiden, omdat de roep om Europese samenwerking bij het verwerken van de stroom asielzoekers daar steeds luider klinkt.
Zijn voorganger Thorning-Schmidt herinnerde Rasmussen bij de machtsoverdracht nog subtiel aan de Deense schatplichtigheid aan de EU. Bij de in Denemarken gebruikelijke ceremonie waarbij de aftredende en aantredende premier elkaar publiekelijk cadeaus geven, bleken de cadeaus voor Rasmussen in een Europese vlag verpakt.
Zelf had hij ook een steek onder water voorbereid: Thorning-Schmidt kreeg, geheel in overeenstemming met haar imago, een selfiestick.