'Europa moet één energiebeleid voeren, weg van de grillen van Poetin'

26 juli 2012 is een historische datum in de geschiedenis van de Europese Unie. Het was de dag dat de president van de Europese Centrale Bank aankondigde dat de ECB 'alles zou doen wat nodig is om de Euro te redden'. Het bleek het keerpunt te vormen in een door velen kansloos geachte strijd om de muntunie bijeen te houden. Rentes daalden, het vertrouwen van financiële markten keerde terug. Langzaam tekent economisch herstel zich aan.

Voor sommigen toonde Europa op die zomerdag in 2012 haar kracht. Maar het optreden van Draghi legde juist de kwetsbaarheid van de EU pijnlijk bloot. De vastberadenheid die op dat moment nodig was om financiële markten van zich af te slaan, kwam niet van gekozen politici, maar van een bankpresident. De regeringsleiders gingen niet voorop, maar volgden, schoorvoetend, gehinderd door onderling wantrouwen. Noordelijke landen vertrouwen de zuidelijke landen niet in hun beloften om de economie te versterken. Zuidelijke landen vertrouwen het Noorden niet in hun intenties om echt een helpende hand toe te steken. Europa lijdt aan een chronisch gebrek aan onderling vertrouwen, aan zelfvertrouwen.

Vertrouwen in Europa is omgeslagen in twijfel
Voor steeds meer Europeanen levert de Europese Unie al lang niet meer de vanzelfsprekende garantie op een betere toekomst voor de komende generaties. Vertrouwen in Europa is omgeslagen in twijfel. Begrijpelijk, want mensen zijn geen financiële markten. Een strenge begrotingsnorm bekoort wellicht bankiers en beleggers, maar maakt mensen moedeloos door de maatschappelijke schade die ermee wordt veroorzaakt. Europeanen willen af van het chagrijn van de markt, ze willen de belofte van het Europese project terug. Niet steggelen over wat ons verdeelt, maar de krachten bundelen op wat ons verenigt.

Ondanks alle verschillen tussen landen, politieke partijen en culturen, is er één onderwerp dat als geen ander Europeanen economisch, ecologisch en geopolitiek verenigt: energie. De Europese schaal is de enige waarmee we een probleem, zo omvangrijk als het energievraagstuk kunnen oplossen. Juist op dit onderwerp moeten politici daarom vastberadenheid tonen. En het vertrouwen dat we alleen door samen te werken onze doelen bereiken. Een gezamenlijke missie om voor 2050 duurzaam in onze eigen energiebehoefte te voorzien, biedt het perspectief dat nu zo ontbreekt. Perspectief op nieuwe banen en groei door innovatie en nieuwe industrie. Perspectief op een stabiele toekomst zonder afhankelijkheid van de grillen van Poetin. En perspectief op een duurzame toekomst voor onze kinderen.

De mogelijkheden zijn enorm. Europa bevat de meeste kennis en de meeste bedrijven op het gebied van duurzame energie. En de geografische mogelijkheden voor duurzame energie zijn eindeloos. Maar Europa heeft deze mogelijkheden grotendeels onbenut gelaten, vooral door onderlinge verdeeldheid. 28 losse energiebeleidjes zitten elkaar vooral in de weg en houden vooruitgang tegen.

Stop de wirwar aan subsidiesystemen
Dat kan en moet beter. Voeg alle innovatiebudgetten samen. Zet de slimste mensen en beste onderzoeksinstituten bij elkaar. Stop de wirwar aan subsidiesystemen die elkaar tegenwerken en voer één Europees stimuleringsbeleid in, gebaseerd op CO2-belasting. Zet eindelijk de landbouwbudgetten in voor een nieuwe toekomst: duurzame energie. Leg een superhoogspanningsnetwerk aan zodat de waterkracht uit het noorden, de windenergie uit het noordwesten en de zon in het zuiden van Europa elkaar kunnen aanvullen tot een complete en betrouwbare energievoorziening.

En durf gezamenlijk financiële risico's te dragen, in de vorm van gezamenlijke energie-obligaties, gekoppeld aan de mega-investeringen die nodig zijn. Een gezamenlijke missie die aantoont dat Europa het wel kan. En nog belangrijker: de toekomst van volgende generaties veiligstelt. Een New Energy Deal.

Ditmaal komt Draghi ons niet te hulp. Dit moeten we helemaal zelf doen. Daarvoor zijn politici nodig die voldoende vertrouwen kunnen opbrengen om samen te werken en voldoende ambitie tonen om de toekomst veilig te stellen. Wie nog dacht dat de verkiezingen van 22 mei nergens over gaan, vergist zich. Vergeet de ontmoedigend platte en onwaarachtige tegenstelling over voor of tegen Europa, vergeet het bestuurlijk gesteggel over federaties of het aantal commissarissen. De verkiezingen van 22 mei gaan over het herstel van vertrouwen in Europa als hoopvol project voor volgende generaties.

^{Diederik Samsom is voorzitter van de PvdA-fractie in de Tweede Kamer.}