Direct naar artikelinhoud
Toerisme

Ook San Sebastián is de toeristen beu: jongeren in opstand tegen disneyficatie van hun stad

Ze zijn niet tégen toerisme, maar het moet groener en duurzamer
Beeld Wikimedia Commons/Phillip Maiwald

Na protesten in Barcelona demonstreren vandaag ook jongeren in San Sebastián tegen het massatoerisme in de stad. Maar niet iedereen is er tegen. En het treintje stopt voor de zekerheid drie uur eerder.

Het treintje dat in 45 minuten een slinger maakt langs de toeristische hoogtepunten van San Sebastián, stopt er vandaag al om half zes mee. Uit voorzorg. En drie uur eerder dan de bedoeling was.

Bij San Sebastián City Tour weten ze niet zo zeker of de demonstratie tegen toerisme inderdaad geweldloos blijft, zoals de organisatie heeft beloofd. "We zijn niet bang, maar nemen liever geen risico", zegt een medewerker terwijl hij een vaatdoekje langs de banken van de wagonnetjes haalt. Dagelijks laten honderden vakantiegangers zich voor 5 euro langs het Miramar-paleis, het theater Victoria Eugenia en het stadhuis rijden.

Een week geleden doken plotseling zo'n vijftien aanhangers van de radicaal-linkse jongerenbeweging Ernai op voor de wielen van het brandweerrode treintje. Ze strooiden met confetti, dansten de macarena en beplakten de wagons met folders waarin ze hun grieven over het massatoerisme uitten. De in felle kleuren uitgedoste jongeren hadden hun punt gemaakt: het was ze voor even gelukt een deel van het toerisme in de stad stil te leggen.

'Dit is ons bestaan. Als de stad op slot gaat, kunnen we de deuren wel sluiten'
Ana Larrea, eigenaar kledingzaak

Tijdens de mars moet vandaag blijken of de Baskische jongeren er alleen voor staan in hun strijd tegen het oprukkende toerisme in de regio. Bekend is alleen dat ze om half zes vertrekken vanaf de boulevard in de oude stad - de plek waar ook afscheidingsbeweging Eta in het verleden tienduizenden aanhangers op de been bracht. Meer toelichting wil Ernai niet geven. Woordvoerder Lur Albizu Etxetxipia belooft via Facebook steeds terug te bellen, maar laat niets van zich horen. Wie haar nummer intoetst, krijgt haar voicemail.

Niet alleen in de voormalige achtertuin van de Spaanse monarchie sluimert de onvrede tegen de opkomst van het massatoerisme. Steeds meer Europese steden proberen de groeiende stroom aan dagjesmensen in te perken. Daarbij komen jongeren in Spanje de laatste weken opvallend vaak in verzet tegen de disneyficatie van hun steden. Ze grijpen die gelegenheid aan om ook hun eigen problemen voor het voetlicht te brengen, zoals de hoge werkloosheid onder Spaanse jongeren.

Ze zijn niet tegen toerisme, benadrukken ze bij Ernai - de 100.000 Basken die in de sector werken, willen ze niet tegen de haren in strijken. Maar de Baskische overheid leunt volgens de beweging veel te veel op het massatoerisme, waardoor het geld alleen maar bij de grote verhuurders in de sector terechtkomt. Ze pleiten daarom voor groener en duurzamer toerisme, met een betere positie voor de jongeren die in de branche werken. Geen onbetaald werk meer, meer vaste contracten.

Ook in andere Spaanse steden, zoals hier in Oviedo, rijzen de protesten tegen het toerisme.Beeld EPA

Graffiti

Met die idealen op hun protestborden gingen in Barcelona de leden van Arran, gelieerd aan de Linkse Onafhankelijkheidspartij voor Catalonië, de straat op. Maar het bleef niet bij demonstreren alleen. Gemaskerde jongeren filmden hoe ze een bus met toeristen aanhielden en met graffiti onderspoten. Ook staken ze de banden van huurfietsen lek. Op Mallorca beplakten jongeren zo'n duizend huurauto's en staken ze vuurwerk af in een restaurant dat populair is onder toeristen.

"Extremisten", zei de Spaanse premier Rajoy na de gebeurtenissen in Barcelona. Alfredo Retortillo sprak zich als de Baskische minister van toerisme in soortgelijke bewoordingen uit. "Vijandig en xenofoob" oordeelde hij, nadat muren in Bilbao en San Sebastián waren beklad met teksten als 'toerist, ga naar huis' en 'jullie toerisme, de ellende voor jonge mensen'. "Een absolute minderheid", benadrukt burgemeester Eneko Goia in een schriftelijke reactie.

In de binnenstad van San Sebastián maakt de demonstratie op voorhand weinig los. Een protest tegen toerisme? De jonge barman van Taberna Herria kijkt er ernstig vragend bij. Het café werd ooit met sluiting bedreigd, omdat het openlijk sympathiseerde met de Eta. Die hangt precies dezelfde principes aan als Ernia: antikapitalistisch, feministisch en voor een eigen Baskische staat.

Toch weet ook de vrouw achter de bar van niets. Om de hoek heeft de verkoopster van kledingzaak Le Petit Détail vaag iets gehoord over een protestactie. "Maar wij zijn donderdag gewoon open, hoor."

De middenstand van San Sebastián heeft wel wat anders aan zijn hoofd, midden in de nationale feestweek. De pintxos liggen vanwege de Semana Grande extra hoog op de toonbank opgestapeld, de horecabedrijven hebben alle verloven ingetrokken om ook de Basken te kunnen bedienen die vakantie vieren.

De traditionele Baskische winkels zouden volgens de jongeren moeten wijken voor nachtsupermarkten en de Starbucks

Voetje voor voetje schuifelen ze achter de Fransen, Engelsen, Duitsers, Chinezen en Amerikanen aan, door de smalle straatjes van de historische binnenstad. Dit is dus wat Ernai in zijn verklaring bedoelt met 'pretpark in wording'. De traditionele Baskische winkels zouden volgens de jongeren moeten wijken voor nachtsupermarkten en de Starbucks. En ouden van dagen worden uit de stad gejaagd, omdat het het oude centrum onbetaalbaar is om in te wonen.

Het toeristentreintje door San Sebastián.Beeld San Sebastian Tourism

Ana Larrea hoort het in haar kledingzaak onbewogen aan. Dat de stad verandert, is haar niet ontgaan. "Er komen winkels bij, er gaan winkels weg. Maar zo druk als het vandaag is? Dat is al tien jaar zo." Ze begrijpt niet goed waar de jongeren van Ernai zich druk om maken. "Weten ze wel hoe belangrijk het toerisme voor ons is? Dit is ons bestaan. Als de stad op slot gaat, kunnen we de deur wel sluiten." Net als in Catalonië leven honderdduizend mensen in Baskenland van het toerisme.

"Er is geen enkel probleem met het toerisme hier", verzekert Manu Narvaéz, directeur van de plaatselijke VVV. De laatste vijf jaar kwamen er 20 procent meer toeristen naar San Sebastián, dat vorig jaar 625.000 bezoekers verwerkte - ruim drie keer zo veel mensen als er wonen. San Sebastián telt zelf 'slechts' 186.000 inwoners.

Bierfietsen

Grote problemen bleven volgens Narvaéz uit. Hij meent te weten wat Ernai werkelijk drijft: "Bij de protesten wordt de nadruk gelegd op het toerisme, zodat de jongeren internationale aandacht krijgen." Dat lukte: na de gebeurtenissen in Barcelona waarschuwden Engelse kranten hun landgenoten om waakzaam te zijn op hun Spaanse vakantiebestemming.

San Sebastián doet er volgens Narvaéz juist alles aan om het karakter te behouden van een wat excentrieke stad die gek is op mooie dingen en lekker eten. Een Bask die drie jaar geleden voorstelde om bierfietsen door de stad te laten rijden, werd daarom vriendelijk zijn kantoor uit gewimpeld. "En ik heb ook nee gezegd tegen een Britse reisorganisatie die jongeren hierheen wilde laten komen volgens het concept van surf, drink and party. Dat past helemaal niet bij deze stad."

Toeristen in de oude stad van San Sebastián.Beeld Flickr/Grayskullduggery

San Sebastián wil volgens burgemeester Goia de 'toegankelijke' stad blijven die het al twee eeuwen is. "Toerisme impliceert dat een stad openstaat voor de wereld. Al mag de komst van toeristen nooit een obstakel voor de inwoners van een stad worden. Het draait om de juiste balans."

Goia is daarom in gesprek gegaan met bewoners uit de oude buurten. Ook werkt de stad aan een actieplan, met als een van de speerpunten het aanpakken van de Airbnb-appartementen.

In café Rekalde - volgens de stickers boven de bar net zo radicaal in zijn denkbeelden als Taberna Herria - maken de woorden van de burgemeester weinig enthousiasme los. "De overheid is alleen maar bezig met de korte termijn. De komende twee jaar worden niet voor niets achttien hotels in de stad gebouwd", zegt Madalen Irizar, leraar op een basisschool. Tafelgenoten Naiara Vegar, ook docent, en student psychologie Carmen Altuna knikken instemmend.

Zo zwartgallig als Ernai zien ze de toekomst van hun stad niet tegemoet. Maar Vegar begrijpt waarom hun leeftijdgenoten vandaag op de bres springen voor hun idealen. "Als de jongeren het niet doen, doet niemand het. Wij hebben de meeste toekomst voor ons, dus het gaat ons ook het meest aan."