Het akkoord werd na enkele weken van onderhandelingen bereikt. De melk- en varkensboeren verkeren immers al een tijdje in een penibele sitatie doordat ze hun producten aan te lage prijzen moeten verkopen. Dat komt onder meer door het Russische exportverbod, een dalende Chinese vraag en de overproductie op Europees niveau die hierop volgde. Er waren de voorbije maand al protestacties door de landbouwers.

Voor de melksector was er in 2009 al eens een gelijkaardig initiatief. Dit akkoord betekent een toeslag van 2,7 eurocent per liter voor de boer over een periode van zes maanden, geraamd op 46 miljoen euro in totaal. Het mechanisme is gebaseerd op het aantal liter volgens de melkquota die een landbouwbedrijf vroeger had, de Europese quota werden dit jaar afgeschaft.

De toeslag voor de varkensboeren is volledig nieuw. Hier is al 24 van de 30 miljoen euro gevonden. Het geld gaat enkel naar de fokbedrijven, met een vast bedrag per zeug.

De twee toeslagen komen er onmiddellijk en de inning ervan gebeurt over een periode van acht maanden. De melkheffing zal bijvoorbeeld bepaald worden op basis van de verkoop van een aantal producten. De boeren zullen uitbetaald worden via de regionale overheden.

Toeslag aan de kassa

De consument zal, al dan niet deels, de toeslag verrekend zien aan de kassa. ‘De extra toeslag wordt verrekend in de keten. De consument zal iets meer betalen, maar dat bedrag is klein’, aldus Piet Vanthemsche van de Boerenbond. In sommige gevallen zullen de winkeliers de toeslag zelf opvangen in hun marges, voegde hij nog toe.

Voor Dominique Michel van Comeos, de federatie van de distributiesector, is de impact van de toeslagen nu moeilijk te bepalen. ‘Het is onwettig om de prijs van een bepaald product in de winkel eenzijdig te verhogen, dus elke schakel in de keten zal een inspanning moeten leveren.’

De twee toeslagen vormen het luik kortetermijn van het overeengekomen ‘stabilisatiemechanisme’. Anderzijds kwamen de partners overeen om op de langere termijn tot een structureel mechanisme te komen om de prijzen in de twee sectoren beter te monitoren. De intentie is om middelen op te bouwen over meerdere jaren en de landbouwers dragen bij vanaf een prijsniveau dat hun productiekosten dekt. ‘Wat we hier doen is uniek in de EU’, aldus Vanthemsche.

De grote lijnen van het akkoord zijn afgesproken en het komende halfjaar wordt hierover verder onderhandeld. Het akkoord wordt voorgelegd aan de Belgische Mededingingsautoriteit opdat alles in regel zal zijn. De maatregel wordt ook besproken op de Europese landbouwraad van 7 september.

‘Druppel op een hete plaat’

Het totaalbedrag van 76 miljoen euro is een grote tegemoetkoming van de industrie en de warenhuizen aan de boeren, maar het zal niet voldoende zijn. ‘We proberen nu om tijdelijk soelaas te bieden aan de landbouwbedrijven, maar het bedrag dekt niet het volledig verlies. De boeren zullen dus moeten blijven opdraaien voor het verlies van de afgelopen maanden’, beseft Piet Vanthemsche. De voorzitter van de Boerenbond trad tevens op als voorzitter van het overleg.

‘Er is nog veel werk voor de boeg’, zei Erwin Schöpges van de Waalse melkboerenorganisatie Mig. ‘Die 2,7 cent is maar een druppel op een hete plaat. Dit zal de problemen op de boerderij niet oplossen. Ik hoop dat we gezamenlijk druk kunnen blijven uitoefenen op de Belgische politiek.’

Idem bij Hendrik Vandamme, voorzitter van het Algemeen Boerensyndicaat (ABS). De 2,7 cent zal de bedrijven niet ten gronde redden, ‘maar 10 procent van de prijs is wel significant’.