Dodelijke schietpartij in Marioepol

Mensen dragen een man die gewond is geraakt nabij de militaire basis in Mariupol.© REUTERS

Pro-Russische activisten staan nabij de militaire basis in Mariupol.© REUTERS

© REUTERS

thumbnail: Mensen dragen een man die gewond is geraakt nabij de militaire basis in Mariupol.
thumbnail: Pro-Russische activisten staan nabij de militaire basis in Mariupol.
thumbnail: null

In de Oost-Oekraïense stad Marioepol heeft een schietpartij plaatsgevonden bij confrontaties tussen pro-Russische manifestanten en soldaten in de buurt van een militaire basis. Volgens de Oekraïense minister van Binnenlandse Zaken vielen er drie doden en raakten dertien mensen gewond. Ondertussen haalde Amerikaans president Obama opnieuw uit naar Rusland.

dgs, rvs

Zo'n driehonderd separatisten vielen een militaire eenheid aan in Marioepol. De troepen openden het vuur, drie pro-Russische activisten zijn gedood, verklaart de minister van Binnenlandse Zaken Arsen Avakov.

Avakov spreekt ook van dertien gewonden, 63 pro-Russische activisten zouden opgepakt zijn.

Nieuwszender Russia Today meldt dat tientallen manifestanten de kazerne in Marioepol omsingelden en de soldaten opriepen het gebouw te verlaten. Volgens de manifestanten luisterden de soldaten niet en openden ze het vuur. Lokale media melden dat de manifestanten met molotovcocktails waren gewapend.

Bij de confrontaties zou een militair voertuig in vlammen zijn opgegaan en werden twee nabijgelegen woningen door kogels geraakt. Dat staat te lezen op de website van de stad.

Manifestanten ontkennen verantwoordelijkheid

Volgens de manifestanten zijn onbekende onruststokers verantwoordelijk voor de schietpartij. Ze verklaarden dat een groep mensen naar het door de manifestanten bezette stadhuis was getrokken en daar had opgeroepen om de militaire basis te gaan bezetten.

De havenstad Marioepol, die 450.000 inwoners telt, is gelegen nabij de Russische grens. Op verschillende plaatsen in het oosten van Oekraïne bezetten pro-Russische manifestanten al enkele dagen verschillende publieke gebouwen. Ze eisen een federale staat met veel autonomie voor de Russischtalige regio’s in Oekraïne.

Obama: 'Poetins acties zullen gevolgen hebben'

In het Zwitserse Genève komen Amerikaanse, Europese, Russische en Oekraïense vertegenwoordigers samen voor een topoverleg. Daar wordt echter geen doorbraak verwacht.

De Amerikaanse president Obama haalde eerder tijdens een interview met CBS nog eens uit naar Rusland. 'Elke keer als Rusland stappen onderneemt om Oekraïne te destabiliseren, zullen daar gevolgen aan verbonden zijn.'

'Poetins beslissingen raken niet alleen Oekraïne, maar zullen op de lange termijn ook Rusland raken', waarschuwde Obama nog.

OVERZICHT. De protagonisten van het Oekraïense conflict

Oekraïns premier Jatsenjoek© afp - belga

Oekraïne is sinds de start van de protesten op het Maidan-plein in crisis. Ondertussen sloot de Krim zich eenzijdig aan bij Rusland en beginnen ook de oostelijke provincies zich af te zetten tegen het nieuwe bestuur in Kiev. Tijd om op een rijtje te zetten wie wie is in het conflict.

DE OEKRAÏENSE INTERIMREGERING

Aleksandr Toertsjinov: De huidige interimpresident, en tevens parlementsvoorzitter, is in eigen land een gevierd schrijver. In zijn boeken komen vooral thema's als corruptie en totalitaristische regimes aan bod. In 2005 werd een boek van hem, 'Illusie van angst', verfilmd. Toertsjinov is eveneens econoom en baptistisch priester.

Toertsjinov stond halverwege de jaren '90 samen met oppositieleidster Joelia Timosjenko aan de wieg van de Vaderlandpartij. Tussen 2007 en 2010 bekleedde hij het ambt van vicepremier tijdens het premierschap van Joelia Timosjenko. Aleksandr Toertsjinov werd op 23 februari, de dag dat Viktor Janoekovitsj werd afgezet, verkozen tot waarnemend president. Een dag eerder was hij al voorzitter geworden van het parlement.

Arseni Jatsenjoek: De huidige interimpremier van Oekraïne kende een vorming als jurist en econoom. Op zijn 27ste werd hij reeds waarnemend minister van Economie in de Autonome Krimrepubliek. In 2005 werd hij minister van Economische Zaken van heel Oekraïne.

In 2007 werd hij minister van Buitenlandse Zaken onder Viktor Janoekovitsj. Later werd hij parlementsvoorzitter. Bij de protesten in Oekraïne fungeerde Jatsenjoek als een woordvoerder van de oppositie. Op 27 februari werd hij door de Oekraïense demonstranten voorgedragen als waarnemend premier.

Arsen Avakov: is momenteel minister van Binnenlandse Zaken in de interimregering onder leiding van Arseni Jatsenjoek. Van opleiding is hij industrieel ingenieur en hij geldt als een gevierd econoom in Oekraïne.

Na lokale politieke functies te hebben bekleed in de regionale politiek te Charkov, trad hij in 2010 toe tot het blok rond oppositieleidster Joelia Timosjenko. Datzelfde jaar stelde hij zich ook kandidaat om burgemeester van Charkov te worden, maar verloor nipt.

Avakov heeft ook een gerechtelijk verleden en stond in 2012 nog internationaal geseind door Interpol. Hij zat een tijdje vast in Italië. Later dat jaar werd hij voor de Vaderlandspartij verkozen in het Oekraïense parlement.

Andriï Dechtchitsa: Dechtchitsa is minister van buitenlandse zaken in de huidige Oekraïense interimregering. Hij startte zijn diplomatieke carrière in 1996 op de Oekraïense ambassade in Polen. Dechtchitsa spreekt dan ook vloeiend Pools.

Nadien maakte Dechtchitsa nog uitstapjes naar PAUCI - een organisatie die de Pools-Oekraïense-Amerikaanse samenwerking moet bestendigen - en naar de Oekraïense ambassade in Finland, voordat hij in 2004 terugkeerde naar de ambassade in Polen.

Onder president Viktor Joestsjenko werd Dechtchitsa aangesteld als woordvoerder op Buitenlandse Zaken. Na een vierjarig verblijf als ambassadeur in IJsland en Finland, kwam hij uiteindelijk bij de OVSE terecht. Daar werd Dechtchitsa uiteindelijk weggeplukt om de regering te vervoegen.

Andrij Paroebij: Is de voorzitter van de Oekraïense Nationale Veiligheidsraad. Paroebij was al politiek voor de onafhankelijkheid van Oekraïne en werd in 1988 zelfs gearresteerd voor het organiseren van een illegale protestmars. Hij was lid van een radicale nationalistische partij en in het begin van de 21ste eeuw stond Paroebij zelfs aan het hoofd van de paramilitaire organisatie Patriotten van Oekraïne.

Paroebij was één van de leiders van de Oranjerevolutie en kwam nadien in het Oekraïens parlement terecht. In 2012 stapte hij over naar de Vaderlandpartij van Toertsjinov en Timosjenko en werd hij opnieuw verkozen in het parlement.

Als één van de drijvende krachten achter het protest op Maidan en de coördinator van het vrijwillig veiligheidskorps daar, werd Paroebij beloond met de post in het orgaan dat de regering adviseert over veiligheidsaangelegenheden.

PRO-EUROPESE FIGUREN

Joelia Timosjenko: Voormalig Oekraïens premier en oppositieleidster Timosjenko had al carrière gemaakt als - niet onomstreden - zakenvrouw in de gassector voordat ze in 1996 verkozen raakte in het Oekraïense parlement.

In 2005 vergaarde Timosjenko - wereldwijd bekendheid als 'de prinses van de Oranjerevolutie'. Als dank voor haar bijdrage werd Timosjenko - die van een opgestoken vlecht haar handelsmerk maakte - door president Joestsjenko benoemd tot eerste minister in zijn regering.

De samenwerking tussen de twee was echter van korte duur, want nog hetzelfde jaar bedankte Joestsjenko Timosjenko's regering voor bewezen diensten en beschuldigde haar ervan de ideeën achter de revolutie verloochend te hebben.

Timosjenko was echter vastbesloten om terug te keren en bij haar tweede poging, na de parlementsverkiezingen in 2007, slaagde ze erin opnieuw eerste minister te worden. In 2010 kwam Timosjenko op bij de presidentsverkiezingen, maar verloor die van Viktor Janoekovitsj waarna ze in de oppositie belandde.

Kort na die verkiezingen begon de Oekraïense openbaar aanklager onderzoeken te (her)openen naar Timosjenko wegens omkoping, misbruik van overheidsfondsen en machtsmisbruik. Voor dat laatste misdrijf werd ze in 2011 veroordeeld tot zeven jaar celstraf.

Na de opstand op Maidan stemde het Oekraïense parlement ervoor Timosjenko vrij te laten. Ze is vandaag de voorzitster van de Vaderlandpartij, de grootste oppositiepartij in Oekraïne, en ze zal in die hoedanigheid ook deelnemen aan de verkiezingen.

Vitali Klitsjko: Oppositieleider Klitsjko vergaarde - net als zijn broer Vladimir - roem als bokser. Als zwaargewicht won hij 45 van zijn 47 kampen, waarbij hij zijn tegenstander 41 keer knock out sloeg. Klitsjko won verschillende wereldtitels van de belangrijkste boksbond WBO en stopte op zijn 40ste als titelhouder.

Ondertussen was Klitsjko - doordat hij in het bezit was van een doctoraatstitel kreeg hij de bijnaam Dr. Ironfist - zich gaan interesseren in politiek. Hij was een aanhanger van de Oranjerevolutie en werd nadien adviseur van president Joestsjenko.

In 2006 verloor Klitsjko de burgemeestersverkiezingen in Kiev maar in 2012 werd hij als leider van de oppositiepartij Udar wel verkozen in het parlement. Tijdens de protesten op Maidan dit jaar werd de voormalige bokser hét gezicht van de Oekraïense oppositie.

Nadat Klitsjko in februari had aangekondigd te zullen opkomen bij de presidentsverkiezingen op 25 mei, kwam hij daar in maart op terug en sprak zijn steun uit voor de kandidatuur van Petro Porochenko. Klitsjko zelf zal opnieuw opkomen om burgemeester van Kiev te worden.

Petro Poroshenko: Is de belangrijkste presidentskandidaat en favoriet in de eerste peilingen. Poroshenko vergaarde fortuin - Forbes schatte zijn vermogen in 2012 op 1 miljard dollar - in de chocolade-industrie. Het leverde hem de bijnaam 'de Chocoladekoning' op.

In 1998 werd Poroshenko verkozen in het Oekraïens parlement. Hij verliet de meerderheid in 2001 om de campagne van Viktor Joestsjenko te leiden. Hij zou ook één van de grootste geldschieters geweest zijn voor de Oranjerevolutie.

Na Joestjenko's aanstelling als president kwam Poroshenko aan het hoofd van de nationale veiligheidsraad. Nadat hij en eeuwige rivaal Joelia Timosjenko beschuldigingen van corruptie heen en weer begonnen te slingeren, werden beiden echter uit hun functie ontheven.

Eind 2009 werd Poroshenko echter opnieuw aangesteld door Joestsjenko, ditmaal als minister van Buitenlandse Zaken. Later zetelde hij in de regering-Janoekovitsj als minister van Handel.

In 2012 werd Poroshenko als onafhankelijke verkozen in het parlement en in die hoedanigheid speelde hij volgens internationale waarnemers een belangrijke rol in de oppositie tegen Janoekovitsj.

Gennadi Kernes: de burgemeester van Charkov, de tweede grootste stad van Oekraïne. Hij is één van de leidende figuren in de partij van de afgezette president Viktor Janoekovitsj. De burgemeester net als Janoekovitsj een voorstander geweest van versterkte banden met Moskou.

Sinds de verandering van het bewind in Kiev, leek Kernes zijn kaar te draaien. Terwijl pro-Russische milities overheidsgebouwen in Charkov bezetten, sprak de burgemeester de wens uit dat zijn stad deel zou blijven uitmaken van Oekraïne. Uiteindelijk werden de bezetters ook vrij snel verdreven.

Kernes werd op 28 april neergeschoten tijdens een fietstocht. Hij raakte levensgevaarlijk gewond en dokters moesten vechten voor zijn leven. De schutter werd niet gevat. Ondertussen zou Kernes weer bij bewustzijn zijn.

PRO-RUSSISCHE FIGUREN

Viktor Janoekovitsj: Voormalig - en volgens Rusland nog steeds legitiem - Oekraïens president Janoekovitsj begon zijn politieke carrière in 1997 als gouverneur van Donetsk. In 2002 werd hij door toenmalig president Leonid Kusjma voorgedragen als eerste minister.

In 2004 nam Janoekovitsj in de presidentsverkiezingen op tegen Viktor Joestsjenko. In de eerste ronde behaalde geen van beiden meer dan 50 procent van de stemmen, waardoor een tweede ronde nodig was. Daarin won Janoekovitsj met een minimaal verschil, maar na nationaal en internationaal protest beval het Oekraïense hooggerechtshof een herneming. Die werd door Joestsjenko gewonnen.

In 2010 haalde Janoekovitsj het bij de presidentsverkiezingen van Joelia Timosjenko. Hij zou drie jaar aan de macht blijven. In november 2013 kondigde de regering-Janoekovitsj aan de ondertekening van het associatieverdrag met Europa uit te stellen. Dat betekende de start van de Maidan-protesten.

Na een bloedige veldslag tussen de betogers en de ordetroepen tekende Janoekovitsj op 21 februari onder internationale druk een overeenkomst met de oppositie. Op 22 februari stemden 328 van de 447 parlementsleden ervoor hem af te zetten als president. Janoekovitsj spreekt echter van een coup en ziet zichzelf nog steeds als de legitieme leider van Oekraïne.

Vjatseslav Ponomarev: leider van de pro-Russische activisten in de oostelijk gelegen stad Slavjansk (ongeveer 100.000 inwoners) in de Russisch gezinde provincie Donetsk Oblast. Nadat verschillende openbare gebouwen werden bezet door separatisten en controlepunten rond de stad in handen waren van zijn medestanders, riep Ponomarev zich uit tot burgemeester van de stad.

De separatistische leider stond naar eigen zeggen aan het hoofd van een zeepfabriek toen hij 'een bevel kreeg' om de pro-Russische activisten in Slavjansk te leiden.

AUTONOME REGERING OP DE KRIM

Sergej Aksjonov: De huidige eerste minister op het Oekraïense schiereiland de Krim werd tijdens een omstreden geheime zitting verkozen door het plaatselijke parlement. Het parlementsgebouw was op dat moment in handen van pro-Russische milities, die door Aksjonov zelf in het leven werden geroepen.

Aksjonov werd pas in 2008 politiek actief, en hij was sindsdien de drijvende kracht achter verschillende pro-Russische partijen en bewegingen. Sinds 2010 zetelde Aksjonov in het parlement van de Krim voor de partij Russische Eenheid.

Na zijn aanstelling tot eerste minister organiseerde Aksjonov een referendum over de aanhechting van de Krim bij Rusland. 95 procent van de inwoners stemde voor. Aksjonov wordt door de Oekraïense veiligheidsdiensten gezocht voor het plegen van een staatsgreep. Zijn naam staat ook op de zwarte diplomatieke lijst van de EU.

Vladimir Konstantinov: Is voorzitter van het parlement op de Krim. Hij is de belangrijkste compagnon van premier Aksjonov en zou diens politieke carrière (financieel) gesteund hebben.

Konstantinov is een voormalig sovjet-militair die als projectontwikkelaar die in verschillende schandalen is verwikkeld van niet terugbetaalde bankleningen en mislukte bouwprojecten. Tot op vandaag werd hij echter nergens officieel van beschuldigd.

Op de lijst staan nog enkele minder bekende ‘separatistische’ figuren op de Krim. Het gaat onder meer om Roestam Temirgaljev, de vicepremier die de organisatie van het referendum op het schiereiland mee mogelijk heeft gemaakt, en Alexei Tsjali, de burgemeester van Sevastopol. Ook Sergei Tsekov, gewezen vicevoorzitter van het Oekraïense parlement, komt op de lijst voor.

BUITENLANDSE BEMIDDELAARS IN HET CONFLICT

Radoslaw Sikorski: De Poolse minister van Buitenlandse Zaken was één van de eerste buitenlandse bemiddelaars in het Oekraïense conflict. Hij zat mee achter de totstandkoming van het vredesakkoord tussen de regering-Janoekovitsj en de oppositie in februari.

Sergej Lavrov: Is de Russische minister van Buitenlandse Zaken. Is internationaal gezien de verdediger van het pro-Russische gedeelte van Oekraïne en wordt in die hoedanigheid ook uitgenodigd voor elk topoverleg over de crisis.

John Kerry: Een andere vaste waarde op die topmeetings is de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry. Ook hij is al lang van nabij betrokken bij het conflict. Zo bracht hij in februari al een bezoek aan het Maidanplein om de actievoerders een hart onder de riem te steken.