Zeker 13 doden bij terroristische aanslag met busje in Barcelona; premier spreekt van jihadisme

De Spaanse premier Romano Rajoy sprak even na middernacht in een korte toespraak voor het Spaanse volk van een 'jihadistische aanslag die een wereldwijd antwoord moet krijgen.' Hij legde ook een verband met eerdere recente terreuraanslagen in Europa en sprak van een 'pijn die andere landen al gevoeld hebben.'

Na een klopjacht in het gebied zijn er twee verdachten gearresteerd, een Marokkaan en een Spanjaard, maar volgens de politie is geen van hen de bestuurder van de bestelbus.  Die is nog altijd voortvluchtig, maar de politie zegt geen aanwijzingen te hebben dat deze persoon gewapend is.

In de kustplaats Cambrils, zo'n 120 kilometer ten zuidwesten van Barcelona, heeft de politie in de nacht van donderdag op vrijdag mogelijk een tweede aanslag weten te voorkomen. Vier terroristen die bomgordels droegen werden doodgeschoten, een vijfde werd ernstig verwond. Volgens Spaanse media zouden zij eveneens van plan zijn geweest om met een busje op voetgangers in te rijden.

De politie vermoedt dat er wel een verband is tussen Barcelona en de explosie die eerder op de dag een huis in Alcanar met de grond gelijk maakte en een persoon doodde. De bewoners van de woning zouden explosieven aan het maken zijn geweest.

Op donderdag was er enige tijd verwarring over de identiteit van één van de verdachten van de aanslag in Barcelona. De politie had een foto verspreid van een mogelijke verdachte, en deze meldde zich even later zelf in Ripoll, een dorp in de buurt van de Franse grens. Hij vertelde dat zijn identiteitspapieren waren gestolen. Mogelijk is met zijn persoonsbewijs het busje gehuurd waarmee de aanslag is gepleegd. Het is de jongste aanval met een voertuig in Europa, na soortgelijke aanslagen in Nice, Berlijn, Stockholm en Londen waarbij in totaal meer dan honderd mensen zijn omgekomen.

Aanslag Barcelona

Wat weten we zeker en wat is nog onduidelijk? Bekijk ons overzicht hier.

Met een vrachtwagen of busje inrijden op voetgangers: het is helaas niet de eerste keer dat op die manier een aanslag wordt gepleegd. Een overzicht.

'Ik hoorde geschreeuw'

Om vijf uur 's middags schoot een wit busje vanaf de Placa de Catalunya de Ramblas op, en reed daarna over het voetgangersgebied, in het midden van de straat, in de richting van de haven. 'Ik hoorde geschreeuw en een klap en zag hoe de voetgangersmassa uiteen sprong', zei ooggetuige Tom Gueller tegen de BBC. 'Hij reed in volle vaart over het midden van de boulevard en remde niet af, maar ging gewoon dwars door de mensen heen.'

Er ontstond paniek. Mensen zetten het op een rennen naar de zijstraatjes, of vluchtten winkels in. 'De hele straat begon te hollen en te schreeuwen', vertelt mensenrechtenadvocaat Ayman Anwar tegen Sky News. 'Naast me schreeuwde een vrouw om haar kinderen.'

Op de Ramblas zelf lagen slacht­offers bebloed op de grond. Hulpdiensten waren snel ter plaatse en de hele avond was het een komen en gaan van politie en ambulances. Het gebied werd direct afgezet: winkels werden gesloten en het openbaar vervoer platgelegd. Mensen werd gevraagd niet naar de plek toe te komen zodat ze hulpverleners niet voor de voeten zouden lopen. Zwaar bewapende politie kamde de zijstraten uit, op zoek naar de mogelijke daders.

'Het was chaotisch', vertelt de Nederlandse journaliste Carlijn Teeven (27) over de telefoon. Ze woont een paar honderd meter bij de Ramblas vandaan en was op het moment van de aanslag thuis, maar ging er direct naartoe. 'Het was heel bevreemdend: op een gewone dag is het echt bomvol met toeristen, maar nu was het bijna leeg. De winkels dicht. Toen een aantal mensen plotseling ging rennen, renden anderen met hen mee, al wist niemand eigenlijk waarom. Een meisje van een kledingwinkel heeft mij toen binnengelaten en daar heb ik een half uur gezeten. We wisten dat we daar veilig zaten.'

De hele avond deden er verschillende geruchten de ronde. Zo zou er bijvoorbeeld een gijzeling zijn in een restaurant, maar dat werd later tegengesproken door de politie. 'Het is heel heftig, iedereen is hier in shock', zegt Lee de Wit, die afkomstig is uit Roermond, tegen omroep 1Limburg. Hij woont sinds negen maanden in Barcelona en zegt dat iedereen binnen zit met de deur op slot en de tv aan. 'Ik moet eigenlijk werken, maar ik ga niet naar buiten.'

De Spaanse premier Mariano Rajoy vertrok van zijn vakantieadres in Galicië en liet in een korte verklaring weten dat 'de terroristen een verenigd volk niet kapot kunnen maken. Heel Spanje is met de slachtoffers en hun familieleden.' Het Spaanse koningshuis reageerde fel op Twitter: 'Het zijn moordenaars, maar wij laten ons niet terroriseren.'

Waarom de auto tot de terroristische verbeelding spreekt

Het busje als terreurwapen lijkt copycatgedrag, zegt terrorismedeskundige Jelle van Buuren.

'Een zwarte dag', reageert premier Rutte. 'Afschuwelijke beelden vanaf de Ramblas in Barcelona na een laffe aanslag tegen onschuldige mensen. Een zwarte dag op een plek waar veel mensen uit de hele wereld samenkomen. Onze gedachten zijn bij de vele slachtoffers en gewonden. We volgen de zaak op de voet. En Nederland staat klaar als hulp nodig is.'

De Amerikaanse president Trump heeft op Twitter gereageerd. 'De VS veroordelen de terroristische aanslag in Barcelona. We zullen alles doen wat nodig is om te helpen. Wees sterk, we houden van jullie!'