Direct naar artikelinhoud

Is de progressieve politieke wind in Den Haag alweer gaan liggen?

Vaart Rutte III mee op de conservatieve wind? In een deel van de Tweede Kamer ontstaat die indruk nu zowel de wet op het voltooid leven als het meervoudig ouderschap voorlopig in de ijskast dreigen te belanden.

Meervoudig ouderschap en voltooid leven moeten 'verder worden onderzocht'
Beeld anp

Verbazing overheerst donderdag in progressieve kringen.  'Onderzoek? Opnieuw? Dat is net afgerond!', aldus de eerste reactie van GroenLinks-Kamerlid Kathalijne Buitenweg.  Het PvdA-Kamerlid Attje Kuiken: 'Nog een onderzoek? Dat is afschuifgedrag. Nu knopen doorhakken!' En voormalig D66-Kamerlid Boris van der Ham, thans voorzitter van het Humanistisch Verbond: 'Onderzoek is goed, maar niet als het slechts dient om meningsverschillen te verbloemen.'

Ze reageren op het 'onderzoek' dat de formerende partijen VVD, CDA, ChristenUnie en D66 zouden willen afkondigen naar meervoudig ouderschap: verdienen kinderen het recht om juridisch gezien meer dan twee ouders te hebben, bijvoorbeeld twee lesbische moeders en één vader? Nader onderzoek is nodig, zo staat het althans in het concept-compromis dat het Algemeen Dagblad onder ogen kreeg.  Maar dat onderzoek is al gedaan: eind 2016 adviseerde een staatscommissie na 2,5 jaar studie om het familierecht aan te passen aan nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen. 

Kinderen groeien vaker op in 'fusiegezinnen' (na echtscheiding gevormde, samengestelde gezinnen) of in 'regenbooggezinnen', met ouders van hetzelfde geslacht in combinatie met donoren. De wet erkent nu slechts twee ouders. Dat leidt tot juridische en praktische problemen. De derde of vierde ouder heeft het nakijken in erf- en schenkingskwesties, of in het uitoefenen van het gezag als een van de eerste twee ouders overlijdt. Daarom moet de wet aangepast, aldus de onderzoekers. D66 schaarden zich daar enthousiast achter, het CDA zag bezwaren en de ChristenUnie was ronduit tegen: ziedaar de dreigende patstelling aan de formatietafel.

Hebben de formerende partijen 'het onderzoek' ontdekt als de nooduitgang bij onoplosbare politieke meningsverschillen? Eerder deze week lekte uit dat zij een onderzoek overwegen naar hulp bij levensbeëindiging voor mensen die hun leven 'voltooid' achten. Zelfde verhaal: ook daar hadden we al een gewichtige commissie voor, onder leiding van D66-coryfee Paul Schnabel, die vorig jaar advies uitbracht. Dat advies was negatief (geen nieuwe wetgeving nodig), waarop het kabinet, gesteund door een Kamermeerderheid van onder meer VVD, PvdA, D66 en GroenLinks, liet weten die nieuwe wetgeving toch te willen.

Hebben de formerende partijen 'het onderzoek' ontdekt als de nooduitgang bij onoplosbare politieke meningsverschillen?

Wat blijft er in de komende kabinetsperiode over van die cultureel-progressieve agenda? Feit is dat de wind is gedraaid op 15 maart. Niet alleen in de coalitie-in-wording maar ook in de Tweede Kamer als geheel. Voor de verkiezingen was er een comfortabele meerderheid voor ruimere euthanasieregels, maar de kiezers maakten het tegenkamp (CDA, PVV, SP, CU en SGP voorop) sterker. Als er nog een meerderheid is, komt het aan op een paar zetels. Ter illustratie: de nieuwe wet op de orgaandonatie, die vorig jaar nog een nipte meerderheid kreeg, zou het in een vrije stemming in de nieuwe Tweede Kamer bij lange na niet meer halen.

Die wetenschap zal de christelijke aanvoerders Buma en Segers niet bereidwilliger maken om mee te gaan in de wensen die D66 op tafel legt. VVD-leider Rutte is sowieso geneigd het op dit vlak rustig aan te doen zolang hij de steun van ChristenUnie en SGP nog nodig denkt te hebben, zo leert de ervaring sinds 2010. Maar de premier kan D66-voorman Pechtold ook niet met lege handen zijn coalitie binnenlokken.   

Nog maar een onderzoek dan, voor de lieve vrede? Het is een beproefd Haags recept, maar Van der Ham raadt de onderhandelaars toch aan daarmee op te passen. 'Wil je iets weten of wil je iets uitstellen? Onderzoek dat slechts dient om te vertragen, voedt het cynisme: welk spel zijn we nou eigenlijk aan het spelen? Zeg dan gewoon: dit gaan we niet doen. Dan weten we tenminste waar we aan toe zijn.'