Primeur: kind van anonieme spermadonor vindt vader via commerciële dna-databank
Voor het eerst is het een Nederlands kind van een anonieme spermadonor gelukt via een commerciële dna-databank in de Verenigde Staten haar biologische vader te traceren. Doordat miljoenen mensen zich wereldwijd in databases hebben geregistreerd, dreigen zaaddonoren met terugwerkende kracht hun beloofde anonimiteit te verliezen.
De stichting Donor Detectives NL/BE gaat andere Nederlandse en Belgische donorkinderen helpen ook zo hun biologische vader op te sporen.
Anoniem sperma doneren was in Nederland toegestaan tot 2004. Naar schatting zijn tot die tijd veertigduizend kinderen uit anoniem donorschap geboren. Niet bekend is welk deel daarvan weet dat het afstamt van een donor. In 2004 is een wet ingevoerd die het donorkinderen vanaf hun 16de jaar mogelijk maakt contact op te nemen met hun biologische vader. Kinderen hebben het recht hun afkomst te kennen, is de redenering daarachter.
Maar door de groeiende mogelijkheden van dna-vergelijking is ook de anonimiteit van zaaddonoren van voor 2004 niet meer zeker. 'De vroeger beloofde anonimiteit is in deze tijden niets meer waard', zegt familieonderzoeker Els Leijs, die onder anderen adoptiekinderen en donorkinderen helpt hun biologische ouders op te sporen. Leijs gebruikt commerciële dna-databanken als Family Tree, Ancestry en 23andMe. 'Met name in de Verenigde Staten zijn deze databanken al enorm populair', zegt Leijs. 'Bijna alle Amerikanen hebben hun roots liggen buiten de VS, in Afrika of Europa.'
Waar een normale vaderschapstest vaak op twintig dna-markers toetst, maken de commerciële databanken gebruik van geavanceerde tests op soms wel 700 duizend markers. Dat maakt het mogelijk om ook matches te vinden met verre familieleden.
Op zoek naar mijn vader.
De reconstructie van de zoektocht naar een anonieme zaaddonor. Lees het artikel hier. (+)
Het is belachelijk dat je voor een kind besluit dat het niet nodig is een vader te kennen
Emi Stikkelman (32), kind van een anonieme zaaddonor, stuurde vorig jaar buisjes wangslijm naar drie commerciële dna-databanken. Haar genetisch materiaal bleek te matchen met een Australische vrouw, een achternicht van haar donorvader. Met hulp van familieonderzoeker Leijs reconstrueerde Stikkelman een stamboom. In combinatie met enkele andere gegevens leidde die uiteindelijk naar haar biologische vader.
Stikkelman richtte met vijf andere donorkinderen de stichting Donor Detectives op, die anderen helpt op dezelfde manier hun vader te traceren. De Donor Detectives moedigen kinderen van anonieme donoren aan op onderzoek uit te gaan. 'Het is belachelijk dat je voor een kind besluit dat het niet nodig is een vader te kennen', zegt Stikkelman. 'Het is jouw recht om te weten waar je vandaan komt.'
Via de dna-bank van FIOM kunnen donorkinderen ook op zoek gaan naar halfbroers en -zussen en spermadonoren, maar dan moeten die zichzelf daar vrijwillig hebben geregistreerd. Het verschil met de commerciële dna-banken is dat daarmee soms dus ook spermadonoren kunnen worden getraceerd die niet willen worden gevonden of die geen actie hebben ondernomen om in contact te komen met hun kinderen.
Ongeveer zeventig donorkinderen zijn met de stichting Donor Detectives nu bezig hun stamboom uit te pluizen via dna-onderzoek. De stichting raadt in eerste instantie de databank Family Tree aan, omdat die het goedkoopst is en het onderzoek wordt vergemakkelijkt als Nederlandse en Belgische donorkinderen zich in dezelfde databank registreren.
Volgens familieonderzoeker Leijs, adviseur van de stichting, heeft dit al drie zus-zus-matches opgeleverd. Tevens ontdekten vijf mensen juist dat zij geen halfbroer of -zus waren van iemand met wie zij wel een familierelatie vermoedden.
Ongeveer 70 donorkinderen zijn nu bezig hun stamboom uit te pluizen via dna-onderzoek