Ook Khalid Masood laat de wereld achter met niets dan verbijsterende feitjes en vragen

De oproep van politiecommissaris Mark Rowley klonk vrijdagochtend naar Britse gewoonte minzaam, empathisch: "We blijven aandachtig voor al wie Khalid Masood heeft gekend, die begrijpt met wie hij zich omringde en die ons informatie kan verschaffen over de plaatsen die hij onlangs heeft bezocht. Mogelijk zijn er ergens mensen daarbuiten die zich zorgen maakten over Masood, maar niet zeker waren en zich om wat voor reden ook niet zo comfortabel voelden om ons informatie te bezorgen."

Maar voorlopig zijn er enkel losse eindjes. Een oude klasfoto. Britse tabloids die opeens massaal uitrukten naar het dorpje Trelech in het westen van Wales, waar Masoods 69-jarige moeder Janet leeft van de onlineverkoop van zelfgemaakte handtassen en rust dacht te hebben gevonden met haar hond en haar kippen. Alsof antwoorden eventueel daar konden worden gevonden.

Kleine misdaad

Janet Elms was alleenstaand en pas 17 toen ze op kerstdag van 1964 beviel van haar eerste, die ze Adrian Russell Elms noemde. Hij groeide op in het kustplaatsje Rye, een klein uurtje rijden van Dover. Zijn moeder huwde in 1966 Phillip Ajao, waarna zij en haar zoontje de naam Ajao aannamen. Er volgden nog twee zonen en het gezin leefde vrij comfortabel in een woonst die de Britse media vandaag op 300.000 pond of zo'n 350.000 euro schatten.

Toenmalige leeftijdsgenoten herinneren zich Adrian Russell als een goede voetballer, iemand die graag en veel uitging.

De Londense politie gaf vrijdag de eerste details vrij over Khalids misdaadverleden. Dat begon al op zijn achttiende, met een eerste kleine veroordeling voor beschadiging. Daarna stapelen de feiten zich op: geweldpleging, bezit van verboden wapens, ordeverstoring. Op zijn strafblad heeft hij officieel nog Adrian Russell Ajao, maar er wordt melding gemaakt van meerdere aliassen die hij tijdens politiecontroles opgeeft.

In 2000 gaat hij na een racistische opmerking in een bar in het plaatsje Northiam in Sussex de uitbater te lijf met een mes. Het incident kost de dan 35-jarige Ajao twee jaar celstraf, en dat lijkt meteen het eindpunt te zijn van criminele loopbaan. Hij loopt in 2003 nog een kleine veroordeling op, voor het bezit van een mes, maar daar stopt het. Hij heeft zich in de gevangenis tot de islam bekeerd en zijn identiteit van zich afgeworpen.

Voortaan laat hij zich Khalid Masood noemen.

Anjem Choudary?

Latere buren herinneren zich een grote, wat bazige man. "Hij zag eruit als een bodybuilder", zei een van hen aan Sky News. "Je wou zeker geen problemen met hem. Hij was erg religieus, erg welbespraakt." Hoewel er niet direct een spoor terug te vinden valt van een diploma, was Masood blijkbaar leerkracht Engels en gaf hij vooral les aan kinderen met een achterstand.

Aan ex-buren geen gebrek trouwens, want na zijn huwelijk met een 13 jaar jongere Aziatische, bleven Masood en zij nooit erg lang op dezelfde plek wonen. Tussen de vele verblijfplaatsen is er wel één die opvalt. In 2012 en 2013 woonde Masood in Luton, waar in die periode een erg uitgesproken en erg zichtbare salafistische gemeenschap bestond. Haatprediker Anjem Choudary, de inspirator van Fouad Belkacem en Sharia4Belgium, organiseerde er geregeld protestmarsen. Mannen en vrouwen gescheiden, vrouwen allemaal in boerka. Ze liepen er pleidooien voor een shariawetgeving te scanderen of riepen op tot geweld tegen de politie.

Anjem Choudary werd vorig jaar tot vijf jaar gevangenis veroordeeld vanwege herhaalde oproepen tot geweld. De Londense politie onderzoekt nu of zijn pad ooit dat van Masood heeft gekruist.

Speculeren

Na Luton verhuisde het gezin, met intussen al vier kinderen, de jongste drie, de oudste veertien, naar Forrest Gate in het oosten van Londen. Buren daar herinneren zich Masood als bazig, devoot en een trouwe bezoeker van de moskee in Leyton. Vanuit de moskee zelf kwam vrijdag een mededeling die benadrukte dat niemand zich hem daar specifiek weet te herinneren, maar: "Geregeld ontvangen wij duizend bezoekers tijdens het vrijdaggebed. We zijn geschokt en betreuren deze afschuwelijke daad van geweld tegen onschuldige mensen. Onze gedachten zijn bij de slachtoffers."

Veel meer dan dit valt er, zoals zo vaak na door een individu gepleegde aanslag, niet te doen. Speculeren. Grote dingen trachten te zien in kleine feitjes, weetjes. De laatste verblijfplaats is een flat in de wijk Quayside in Winson Green, Birmingham. Daar gaan de van ongeloof doordrenkte herinneringen over een partijtje voetbal in het park. De zorg waarmee Masood in zijn tuintje bezig was. Of de getuigenis van het lokale autoverhuurbedrijf Enterprise, waar hij dinsdag de Hyundai 4x4 ging ophalen waarmee hij de volgende dag mensen zou gaan doden in Londen.

Op maandag had hij nog gebeld: "Het zou kunnen dat ik de auto annuleer."

Britse media zien in dat ene feitje een mogelijk gevecht tussen de voorbeeldige huisvader die hij trachtte te zijn en de razernij, ergens in zijn andere hersenhelft. Maar de enige die eventueel iets had kunnen verklaren, zal dat nooit meer doen.