Twintig jaar was Ann Simons toen ze op de Olympische Spelen van Sydney in 2000 brons won. Zes jaar later gaf onze judohoop er de brui aan. En daar had ze een goede reden voor. “Ik was de mentaliteit beu. Er heerste een verregaande normvervaging en een cultuur van seksuele intimidatie. Als je als meisje van zestien, zeventien jaar nog in volle fysieke ontwikkeling bent, en op dat vlak een beetje achterop hinkt, heeft het een grote impact om constant vernederende, vaak seksueel getinte opmerkingen te krijgen. Het verbaast me dat de persoon die me op deze manier gekwetst heeft, nog altijd in het topjudo actief is, ook al heb ik dat destijds bij de federatie aangeklaagd.” Voor het eerst komt ze nu met haar getuigenis naar buiten.

“Mensen getuigen niet zo snel”, geeft Tine Vertommen toe. De criminologe aan de UAntwerpen neemt het Vlaamse deel van het onderzoek, waarvoor universiteiten uit acht Europese landen samenwerken, voor haar rekening. “Mensen zijn bang. Schamen zich en voelen zich schuldig. Sporters zijn vaak erg afhankelijk van hun coach. In die context hebben ze veel te verliezen. Normen vervagen op den duur.

Geschorst na getuigenis

Enkele jaren vóór Simons heeft ook Niki Heylen - twee keer Belgisch kampioen - het gedrag van dezelfde trainer aangeklaagd. “Ik was achttien, de oudste en best presterende judoka op de school, wanneer verschillende meisjes van dertien, veertien jaar voor het eerst bij mij kwamen om hun beklag te doen. Dat hij tijdens het verbeteren van technieken aan hun borsten zat, dat hij hen betastte, dat ze op zijn schoot moesten gaan zitten, dat hij vuile praat verkocht.” Toen Heylen de vuile was buiten hing, schorste de Vlaamse judofederatie haar.

“Wat ik in het topjudo allemaal heb gezien en gehoord en meegemaakt, is echt niet normaal”, getuigt ook Sissy Veys, tussen 1998 en 2004 medaillewinnaar op EK’s en WK’s. “Ik was amper veertien toen ik voor het eerst naar internationale toernooien ging en zag hoe trainers met judoka’s, of judoka’s onderling, seks hadden op de dansvloer, zelfs in de bus. De eerste keren was ik enorm gechoqueerd, maar op den duur ga je dat normaal vinden. Uiteindelijk doe je er aan mee. Alles draaide rond seks. Met hoe meer jongens je naar bed was geweest, hoe populairder je werd.”

Contactsport?

Dat vooral judoka’s hun boekje opendoen kan toeval zijn, volgens onderzoekster Tine Vertommen. “Met de sport op zich heeft het niets te maken. Het heeft meer met de cultuur te maken waarin op grote schaal grensoverschrijdend gedrag getolereerd wordt.” Simons is blij dat meer en meer mensen hun stem verheffen. “Wellicht heeft Ann nu al een positief effect op heel wat slachtoffers”, besluit Vertommen. “Aan dit soort boegbeelden, dat er open over kan praten, hebben we meer dan ooit nood.”