VN-Veiligheidsraad buigt zich over conflict in Jeruzalem na geweld om Tempelberg

Op verzoek van Zweden, Egypte en Frankrijk zal de Veiligheidsraad bespreken hoe het conflict om de Tempelberg kan worden gede-escaleerd.

Zaterdagavond kwam het opnieuw tot een confrontatie tussen Palestijnse demonstranten en de Israëlische ordepolitie. Er zijn geen meldingen van gewonden. Extra troepen zijn zaterdag naar de bezette Westelijke Jordaanoever gestuurd. Een legerwoordvoerder zei dat een inval is gedaan in het huis van de Palestijn die wordt verdacht van het doodsteken van drie Israëlische burgers.

Detectorpoortjes

Volgens Israëlische media was de verdachte boos over de maatregelen rond de Al Aqsa-moskee in Jeruzalem. De dader drong een woning binnen in de nederzetting Neve Tsuf, ten noordwesten van Ramallah, en stak er twee mensen dood en verwondde er twee anderen. Eén van de gewonden overleed even later aan zijn verwondingen. De verdachte is gearresteerd.

Palestijnen die naar de Al-Aqsa-moskee wilden, raakten vrijdag slaags met Israëlische politieagenten. Tijdens de ongeregeldheden die uitbraken door het protest tegen het neerzetten van metaaldetectoren, kwamen drie mensen om het leven en raakten circa 200 mensen gewond. Agenten gebruikten traangas en rubberen kogels om stenengooiers te verdrijven. Een van de slachtoffers zou doodgeschoten zijn door een Joodse kolonist, de anderen door politieagenten.

De Palestijnse president Mahmud Abbas zei na een crisisberaad met zijn regering de contacten met de Israëlische regering te verbreken totdat de situatie op de Tempelberg weer normaal is.  Steen des aanstoots is de plaatsing van detectiepoortjes bij enkele ingangen van de Tempelberg, door moslims Haram al-Sharif genoemd. Daarmee zou Israël zijn greep op het gebied, waar de Al Aqsa-moskee staat, willen versterken. Israël bestrijdt dat, en stelt dat de poortjes louter om veiligheidsredenen werden neergezet.

Dat gebeurde nadat een week geleden bij een van de toegangen twee Israëlische politiemensen waren neergeschoten, die kort daarna aan hun verwondingen bezweken. De schutters, Arabieren die in het noordwesten van Israël woonden, werden door agenten gedood toen ze in de richting van de moskee vluchtten. De Israëlische autoriteiten zeiden zaterdag bereid te zijn de omstreden metaaldetectoren weg te halen zolang het alternatief maar garandeert dat er geen volgende aanslag plaatsvindt.

De politie was naar eigen zeggen vrijdag op het ergste voorbereid. In Jeruzalem waren drieduizend agenten op de been. Het vrijdaggebed was alleen toegankelijk voor vrouwen en mannen boven de 50 jaar. Op de toegangswegen naar de stad werden tientallen bussen met moslims tegengehouden.

Roerige week

De rellen van vrijdag volgen op een roerige week in Jeruzalem en op de bezette Westelijke Jordaanoever. Op tal van plaatsen kwam het tot onlusten. Nabij Hebron werd donderdag een Palestijn doodgeschoten die volgens de Israëlische legerleiding probeerde militairen neer te steken.

De grootmoefti van Jeruzalem, de belangrijkste islamitische geestelijke, had moslims opgeroepen massaal naar de Tempelberg te komen. Liever dan zich te onderwerpen aan de strengere veiligheidsmaatregelen zouden ze op straat moeten bidden. Dat gebeurde vrijdag op grote schaal. 'We zullen buiten de moskee blijven bidden zolang de detectiepoortjes niet verdwijnen', zei grootmoefti Mohammed Husseini na afloop.

Intensief diplomatiek overleg in de afgelopen dagen leidde niet tot een vermindering van de spanningen in de stad. De Israëlische regering stond in nauw contact met koning Abdullah van Jordanië, wiens land verantwoordelijk is voor het beheer van de islamitische heiligdommen in Jeruzalem, de Al Aqsa-moskee en de Rotskoepel. Saoedië-Arabië, dat de belangrijkste heiligdommen (in Mekka en Medina) herbergt, had via de Amerikaanse regering druk uitgeoefend op Israël. Washington spoorde Israël en Jordanië aan om gezamenlijk een vreedzame oplossing te zoeken.

Leeftijdsgrens

De Palestijnse president Abbas brak een reis naar China voortijdig af, naar hij liet weten om een bemiddelende rol te spelen. Zijn Fatah-partij had evenwel olie op het vuur gegooid door vrijdag uit te roepen tot 'dag van woede'. Palestijnen zouden naar Israëlische checkpoints moeten optrekken om te protesteren. Ismail Haniyeh, leider van de islamitische Hamas-beweging die in de Gazastrook aan de macht is, had opgeroepen tot protesten aan de door Israël zwaar bewaakte grens van de enclave. Op de Westoever waren er vrijdag confrontaties tussen leger en demonstranten.

'De Al-Aqsa-moskee is de laatste plek die we nog hebben', zei een demonstrant in Jeruzalem tegen persbureau AP. De Tempelberg is ook voor Joden een heilige plaats, omdat zich onder het plateau restanten van de twee Bijbelse tempels zouden bevinden. Joden mogen er niet bidden; wel aan de nabijgelegen Klaagmuur. Die situatie bestaat sinds Israël in de Zesdaagse Oorlog (1967) de Oude Stad veroverde op Jordanië. Het is in vijftig jaar slechts driemaal voorgekomen dat Israël het vrijdaggebed van moslims niet toestond - de laatste keer na de aanslag van een week geleden. Wel komt het vaker voor dat de Israëlische autoriteiten een leeftijdsgrens stellen, zoals vrijdag gebeurde.