De afgelopen vijf jaar haalden de gemeenten minstens 2 miljard euro aan dividenden uit hun energie-intercommunales, blijkt uit onze berekeningen. De grootste bron van dividenden was Eandis. Dat is de maatschappij die de stroom en gas afrekent voor gezinnen en kleine ondernemingen. Eandis baat het laagspanningsnetwerk uit, maar staat ook in voor de gasmeters.

Eandis betaalde in de periode 2011-2015 in totaal 1,056 miljard euro aan dividenden uit, dit steeds via zijn (zeven) distributienetmaatschappijen. Eandis zelf is immers enkel een werkmaatschappij die tegen kostprijs werkt voor de zeven distributienetmaatschappijen waar de echte winsten worden geboekt. En dat zijn belangrijke winsten, die de basis vormen van de belangrijke uitkeringen.

Creg

In 2015 boekte Eandis bijvoorbeeld een belastbare winst van 427 miljoen euro en een bruto-bedrijfswinst van 805,3 miljoen, goed voor een marge van bijna 35 procent. Bij de andere belangrijke netwerkbeheerder, Infrax, ligt de bruto-bedrijfsmarge op bijna 39 procent. Beide hanteren wel een verschillend boekhoudsysteem en gaan daardoor anders met bepaalde kosten om.

Eandis en Infrax hebben het monopolie op hun distributie-activiteiten en hebben geen last van concurrentie. Vandaar dat volgens waarnemers een sterke regulator van belang is. De regulator bepaalt de hoogte van hun tarieven op basis van de waarde van hun netwerk. In het verleden zijn stevige discussies ontstaan over de waarde van dat netwerk en bepaalde kosten die de netwerkgroepen aanrekenden.

De federale regulator Creg voerde regelmatig een juridische strijd voor lagere tarieven, maar werd in de praktijk teruggefloten door het hof van beroep. Pogingen van de Creg om meer armslag te verwerven, kregen geen politieke steun.

De bevoegdheid over de werking van de energiemarkt is intussen overgeheveld naar regionale controleurs, in Vlaanderen is dat de Vreg. Doordat de raad van bestuur van de Vreg, waarin ook de politieke kabinetten vertegenwoordigd zijn, over de tarieven beslist, zeggen critici dat de leiding van de Vreg vandaag meer een uitvoerder dan een beleidsmaker is.

Bij Infrax, de netwerkbeheerder van de zogenaamde ‘zuivere intercommunales’ die vooral in Limburg en een deel van West-Vlaanderen sterk staat, ontvingen de achterliggende gemeenten via de distributienetbeheerders zo’n 413,4 miljoen euro aan dividenden.

Zowel Infrax als Eandis ontving ook nog eens dividenden via hun financieringsvennootschappen. Bij Eandis gaat het om vehikels zoals Fingem, Figga, Finea en Finiwo, die een vrij verborgen bestaan leiden. Het belet niet dat vandaaruit 445 miljoen werd uitgekeerd als dividend. De financieringsvehikels achter Infrax keerden 63 miljoen uit.