Gido uit Almelo - een supporter, ja - ontwierp het nieuwe shirt van Heracles

Het nieuwe thuis- en uitshirt van Heracles is ontworpen, gekeurd en uitgekozen door de supporters. Niet kledingsponsor Acerbis uit Italië, maar de eigen achterban kreeg in het najaar op de digitale snelweg de vrijheid om de tricots in te kleuren.

Het ideetje van de marketingafdeling maakte algemeen directeur Nico-Jan Hoogma enthousiast. Hij richtte een selectiecommissie op, bestaande uit supporters, sponsoren en spelers, die de meer dan 150 ingestuurde creaties beoordeelde en naar twee thuis- en uitshirts bracht. 'Hoe? Door ieders voorkeur ouderwets te turven', zegt Hoogma aan de telefoon.

Natuurlijk stelde Heracles voorwaarden aan het ontwerp. Het thuisshirt moest volgens traditie zwart-wit zijn en de mouwen van het shirt mochten niet verschillen in kleur. 'Voor de rest konden de mensen hun creativiteit loslaten.' De overgebleven vier shirts werden op internet in stemming gebracht. Ook Heerenveen en FC Groningen gaven het shirtontwerp uit handen aan de fans.

'Clubs willen vooral binding hebben met hun supporters en verzinnen om die reden dit soort acties', zegt Ruud van der Knaap, manager voetbal bij sportmarketingbureau Triple Double. 'Een groot deel van de clubidentiteit wordt ontleend aan het shirt. Juist supporters moeten daarop trots kunnen zijn.'

Een nieuw seizoen is voor profclubs tegelijkertijd het startschot om de nieuwe shirts te presenteren. Op supportersfora, langs de lijn of bij de koffieautomaat, het ontwerp is altijd wel onderwerp van gesprek. Soms is de kleurstelling te fel, dan weer te flets, de vlakverdeling niet juist. Een veel geuite klacht: clubs laten zich te zeer beïnvloeden door de kledingfabrikanten. Niet de clubhistorie, maar het ontwerp dat het beste verkoopt, zou de doorslag geven.

Miljoenen euro's

Er gaan miljoenen om in de handel van voetbalshirts. Van der Knaap schetst dat Ajax, Feyenoord en PSV 5 tot 10 miljoen euro aan omzet generen met de shirtverkoop, wat gelijkstaat aan enkele tienduizenden shirts per jaar.

Adidas ontwerpt de tenues van Ajax en Feyenoord. De keuze voor het ontwerp gebeurt in samenspraak met de clubs, benadrukt pr-manager Valentijn Bouman van het Duitse sportmerk. 'De club heeft een visie en richtlijnen hoe een shirt eruit moet zien, zeker bij het traditionele thuisshirt. Maar ook wij hebben modetechnisch onze wensen. Al die smaken worden vermengd bij de eerste schetsen.'

Tussen het eerste wensenlijstje tot de presentatie van het shirt liggen volgens Bouman zo'n twintig maanden. Afgevaardigden en ontwerpers van Adidas praten in die tijdspanne met directieleden en vertegenwoordigers van de afdelingen commercie, sponsoring en merchandising van de clubs.

De supporter zit niet direct aan tafel, maar wordt niet genegeerd. 'Door sociale media zijn de wensen van fans heel toegankelijk. Wij kijken daar zeker naar, want we willen een ontwerp maken waarmee zo veel mogelijk fans het eens zijn.' Adidas kan niet iedereen tevreden stellen, want 'zoveel mensen, zoveel wensen.'

Voor de nostalgische fan brachten clubs een nieuwe lijn op de markt: het retroshirt. Zo verkoopt Feyenoord vanaf 2014 in de fanshop het shirt uit het oprichtingsjaar 1908, het rode met lange, blauwe mouwen. 'Maar het shirt dat de club komend seizoen draagt, wordt het best verkocht. Dat willen de mensen hebben', weet Van der Knaap.

De fans van Sparta Rotterdam, de oudste profclub van Nederland, bespeuren jaarlijks weinig veranderingen aan het shirtontwerp. De clubstatuten schrijven voor hoe het thuisshirt eruit dient te zien: rood-wit, met vijf rode banen aan de voorzijde, waarvan de middelste altijd rood moet zijn. Dit seizoen is alleen de kleur van de kraag veranderd van rood naar wit, met daarop twee rode strepen.

Volgens Van der Knaap stellen clubs de voorschriften met een reden op. 'Puur ter bescherming van hun eigen clubcultuur, voor als er een nieuwe eigenaar komt.' Zo ontdekte de Maleisische clubeigenaar Vincent Tan van het Engelse Cardiff City in 2012 dat een voetbalshirt tot het cultureel erfgoed van een voetbalclub behoort. Hij veranderde de blauwe clubkleuren in rood, met een stormvloed aan kritiek tot gevolg. Na een indringend gesprek met zijn moeder ging hij drie jaar later pas overstag: Cardiff speelde zijn thuiswedstrijden weer in het blauw.

Aan het thuisshirt wordt überhaupt weinig gesleuteld. Van der Knaap: 'Bij het thuisshirt wordt vaak teruggegrepen op details of ontwerpen uit het verleden.' Het nieuwe thuisshirt van Ajax is geïnspireerd op dat van de jaren zeventig, met een witte hals en een schone voorkant, zonder details. 'Het uitshirt is modegevoeliger, er wordt vaak mee geëxperimenteerd. Je ziet felle kleuren, veel details en soms rare designs.'

Blauwe periode

Het voetbalshirt is ook trendgevoelig. Blauw, variërend van licht tot donker, is in bij uitshirts. Van der Knaap: 'Blauw verkoopt goed, is de stelling van clubs. Mensen trekken een blauw shirt makkelijker aan.' Ook Sparta speelt straks zijn uitwedstrijden in marineblauw, maar meer om praktische redenen. Het steekt goed af tegen rood, de kleur die de helft van de eredivisionisten in het thuisshirt gebruiken.

En Heracles? Dat voetbalt straks in het thuisshirt van Gido Bloem uit Almelo, met de traditionele, zwart-witte verticale strepen, lichtblauwe hals en mouwstreep. Jan Sterk uit Hengelo maakte het winnende uitshirt, een donkerblauw ontwerp met het clubembleem in lichtblauw op de voorkant van het textiel. Hoogma noemt het 'niet ondenkbaar' dat de actie vervolg krijgt. 'Het shirt is een belangrijk item voor supporters. De club is er voor hen.'

Shirts Heracles

Het ontwerp van Gido Bloem is uitverkoren als het thuisshirt van Heracles voor het nieuwe seizoen: zwart-witte verticale strepen met lichtblauwe bies om hals en mouw. Jan Sterk (Hengelo) schetste het uitshirt, een donkerblauw ontwerp met het clubembleem in lichtblauw op het tenue.