Ook de Belgische boeren zijn donderdag in navolging van hun Franse collega’s overgegaan tot acties, waarmee ze een noodkreet slaan over de lage prijzen die ze voor hun producten krijgen. Ze blokkeren supermarkten, op- en afritten van snelwegen, en snelwegen zelf, ‘omdat het niet kan’ dat hun producten met verlies worden verkocht en ze er zelf niets aan overhouden.

Comeos, de federatie voor handel en diensten, benadrukt in een reactie dat de prijzen worden bepaald op Europees en mondiaal niveau, en dat de Belgische supermarkten geen invloed op de prijzen hebben. Maar de consument kan los van de supermarkt toch ook flink wat voor de boeren doen.

‘Sommigen boeren zullen gebaat zijn bij rechtstreekse verkoop aan de consument via de korte keten’, zegt Sabrina Proserpio van Bioforum, de koepelorganisatie van de biologische landbouw in België. ‘Pakketten bestellen of een abonnement nemen, helpt de boer bij een voorspelbaar en eerlijk inkomen. De boer weet immers hoeveel van welk product hij op regelmatige tijdstippen kan verkopen, aan een prijs die vooraf vastligt.’

Welke mogelijkheden heeft de consument zoal?

‘Er bestaan verschillende systemen om rechtstreeks van bij de boer aan te kopen’, zegt Proserpio. ‘Het grootste engagement ga je aan bij CSA, wat staat voor Community Supported Agriculture. Momenteel telt Vlaanderen al bijna 30 CSA-boerderijen. Wanneer je ervoor inschrijft, koop je een soort ‘oogstaandeel’, waarmee je het hele jaar lang op elk moment kunt gaan oogsten bij die boer. Momenteel telt Vlaanderen al bijna 30 CSA-boerderijen.’

‘Maar als het engagement voor een heel jaar je tegenhoudt, dan kan je ook bij een zelfoogstboerderij- of zelfpluktuin eenmalig de oogst van het moment gaan plukken. Of je inschrijven voor een wekelijks groente- en fruitpakket. Dat is seizoensgebonden en zelf af te halen bij de boer, en je kan er elk moment uitstappen. Of je kan langs de hoevewinkel gaan, en daar ter plaatse je aankopen doen.’

Vragen deze zaken niet een groot engagement van mensen die een druk professioneel leven met een gezin moeten combineren?

‘Het spreekt voor zich dat kopen via korte keten meer tijd zal vragen. Maar je krijgt er wel heel wat voor in de plaats: rechtstreeks contact met de boer, zeer verse authentieke producten en een volle smaak’, zegt Proserpio. ‘Het helpt bovendien verspilling tegen te gaan. Veel mensen kopen vandaag allerlei producten, zonder echt na te denken wat ze daar concreet mee gaan klaarmaken. Veel van dat eten vervalt, en moet uiteindelijk worden weggegooid.’

‘Uit Duits onderzoek blijkt overigens dat een meerprijs van 45 euro per maand nodig is voor het hele gezin om alles bio aan te kopen. Maar wanneer het gezin zijn eetgewoontes bijstelt en minder vlees en verwerkte producten koopt, is er zelfs nauwelijks een meerprijs. En soms houd je er zelfs aan over.’

‘Voedselteams biedt dan weer ook mogelijkheden om naast geld ook tijd te besparen. Een voedselteam is een groep van mensen uit eenzelfde buurt die samenwerken voor de rechtstreekse aankoop van groenten, fruit, zuivel, brood, bloem, maar ook zelfs van vlees bij de boer. Ze doen de aankopen via internet, en verdelen ze dan in een buurtdepot aan de leden. Door alles in één keer in grote hoeveelheden te kopen, ligt de prijs lager dan in supermarkten, en moet je niet meer naar de supermarkt.’

‘Vlees wordt er overigens ‘op bestelling’ geslacht. Zo wordt ervoor gezorgd dat het vlees van het volledige dier al een bestemming heeft vooraleer het geslacht wordt. Voor de boer is het een garantie dat het volledige dier verkocht wordt.’

Het vraagt wel een aanpassing aan de mensen.

‘Dat klopt, maar veel mensen zijn daar ook toe bereid. In feite gaat het erom voeding opnieuw naar waarde te schatten. Het deel van hun budget dat mensen vandaag aan voeding besteden, is de voorbije jaren fiks gedaald. En eigenlijk hoeft rechtstreeks bij de boer kopen dus niet eens te betekenen dat voedsel duurder wordt. Het is vooral een andere manier van denken, maar één die je snel gewoon wordt.’

‘Bovendien is het ook gewoon leuk, zelf oogsten, en vooral ook leerrijk voor kinderen’, benadrukt Proserpio. ‘We hebben al vaak gemerkt dat de kinderen die door hun ouders worden meegenomen naar bijvoorbeeld een zelfplukboerderij, veel liever groenten gaan eten.’

Nuttige links en tips:

- Ontdek hier of er een voedselteam in je buurt is

- Biogenietengids: een overzicht van alle bioadresjes in je buurt (zoals hoevewinkels, zelfoogstboerderijen,CSA-boerderijen en markten)

- Ook in de supermarkt kan je overigens veel doen, door bijvoorbeeld geen appels uit Nieuw-Zeeland of boontjes uit Zimbabwe te kopen, maar door voor in België geteelde groenten en fruit te kiezen. Veel supermarkten hebben een ruim aanbod van producten die goed zijn voor het milieu en een eerlijke prijs hebben.