Onverdoofd slachten, eenvoudig uitgelegd: dit zijn de krachtlijnen van het ‘historische’ akkoord

Hoeveel dieren worden nu nog onverdoofd geslacht?

Het onverdoofd slachten behoort tot de rituele voorschriften van zowel de islamitische als de joodse gemeenschap. Voor beide gemeenschappen moet het dier nog leven voor het wordt geslacht. Als het zou sterven aan de verdoving, dan is dat in overtreding met de religieuze voorschriften.

Uit de cijfers van 2015 van het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) blijkt dat van de 105.524 schapen er 94,6% onverdoofd werd geslacht. Bij de runderen was dat 15,7% en bij kalveren 14%. Voor 2016 zijn de cijfers nog niet volledig, maar liggen de percentages ongeveer gelijk. Ritueel slachten is momenteel mogelijk in 24 slachthuizen.

Wat houdt het nieuwe akkoord juist in?

Schapen en kleine herkauwers moeten worden geslacht met de techniek van de omkeerbare elektronarcose: het dier wordt bedwelmd maar niet gedood, waarna de halssnede pijnloos kan gebeuren. Voor runderen en kalveren staat deze techniek nog niet op punt. In afwachting daarvan wordt voor deze dieren de post-cut-stunning-verdoving verplicht, een verdoving die onmiddellijk na de halssnede wordt toegepast. De toepassing van beide technieken wordt verplicht vanaf 1 januari 2019. De meerderheidspartijen N-VA, CD&V en Open Vld bereikten hierover een akkoord.

Hoe kwam dit politieke akkoord tot stand?

De discussie over het onverdoofd slachten tijdens het islamitische Offerfeest gaat al 25 jaar mee. In de rand van dit debat lanceerde minister Ben Weyts in 2015 zijn intentie om een algemeen verbod op onverdoofd ritueel slachten in te stellen. Maar dat botste vorig jaar op een kritisch advies van de Raad van State. Een totaalverbod op onverdoofd slachten zou volgens het rechtscollege een inbreuk op de godsdienstvrijheid zijn. Het kon er dus alleen komen als de geloofsgemeenschappen er mee akkoord zouden gaan. Piet Vanthemsche, voormalig topman van de Boerenbond, werd op vraag van de minister het veld ingestuurd om te bemiddelen met alle betrokkenen. Hij stelde zijn rapport gisteren voor in het parlement. Dat vormt de basis van het politieke akkoord tussen de meerderheidspartijen.

Is het wel zo’n historisch akkoord?

“Je moet voorzichtig zijn met die termen, maar wat hier voorligt, is wellicht historisch”, zegt minister Weyts zelf. “We nemen hiermee op internationaal vlak het voortouw in dierenwelzijn.”

De Vlaamse Parlementsleden Jelle Engelbosch (N-VA), Gwenny De Vroe (Open Vld) en Sonja Claes (CD&V) juichen het akkoord toe. “Dit dossier bewijst eens te meer dat bemiddeling de beste garantie biedt op oplossingen”, zeggen de drie in een gemeenschappelijke mededeling. “Na grondig onderzoek is een evenwicht gevonden tussen godsdienstbeleving en dierenwelzijn. Wat ons betreft, hoeven deze voorstellen geen meerderheidsvoorstellen te blijven. We reiken de oppositie de hand om zich mee achter dit akkoord te scharen.”

Vanuit de oppositie klinken er inderdaad steunbetuigingen. De grote angel zit in de geloofsgemeenschappen zelf.

Wat vindt de Moslimexecutieve?

De Moslimexecutieve, het representatief orgaan van de moslims van België, reageert afwijzend op het politiek akkoord dat onverdoofd slachten vanaf 2019 in Vlaanderen verbiedt. “In 2010 heeft de Raad der Theologen een negatief advies gegeven betreffende de verdoving. Haar positie is niet veranderd”, luidt het in een mededeling. De executieve is wel “bereid alle pistes te onderzoeken die kunnen leiden tot een verbetering van het dierenwelzijn, en die zoveel mogelijk het dierenleed beperken”.

Vanthemsche schrijft in zijn rapport dat uit zijn contacten met vertegenwoordigers van de moslimgemeenschap een deel van hen verdoofd slachten aanvaardbaar vindt. Hij baseert zich op een bevraging onder moslims door Muslinked, een netwerkorganisatie van moslims uit de middenklasse en hogere klassen. Zo zou 40% verdoofd ritueel slachten aanvaardbaar vinden als het ‘halal’ zou zijn. “Dat is weliswaar veel minder of niet het geval voor de joodse gemeenschap”, staat in het rapport.

Wat vindt de joodse gemeenschap?

Binnen de joodse gemeenschap spreekt niemand van de vertegenwoordigers over een historisch akkoord. “Er is een akkoord tussen drie politieke partijen, maar niet met ons.”

Pinkhas Kornfeld van het Centraal Israëlitisch Consistorie van België was betrokken bij de gesprekken met Piet Vanthemsche. “Hij heeft zijn voorstel tegenover ons verdedigd, maar we zijn niet overtuigd”, zegt Kornfeld. “Er is geen sprake van een akkoord met ons.”

“Wij zijn ook bezorgd over dierenwelzijn. Voor de joodse gemeenschap worden slechts 287 runderen ritueel geslacht en er zijn slechts 3,5 rituele joodse slachters die een opleiding krijgen. Als dit akkoord toch wet wordt, dan zal ik alleen aardappelen eten.”

Volgens Michael Freilich, hoofdredacteur van Joods Actueel, moet de joodse gemeenschap misschien al op zoek gaan naar alternatieven. “Koosjer slachten in Wallonië of vlees invoeren uit Nederland bijvoorbeeld.”

Hoe gaat het nu verder?

Het akkoord over de invoering van het verdoofd ritueel slachten moet nu in een decreet worden gegoten.

Welke voorstellen doet Vanthemsche nog in zijn rapport?

Vanthemsche pleit voor een Europese richtlijn rond het verdoofd ritueel slachten. Hij verwacht dat met een Vlaams verbod meer dieren in het buitenland zullen worden geslacht. Voor de rituele slachters stelt hij een opleiding en attest in vakbekwaamheid voor. Bovendien stelt hij vast dat er rond dierenwelzijn in het algemeen nog ruimte tot verbetering is in de slachthuizen. Er is ook een betere registratie nodig van de problemen rond dierenwelzijn in de klassieke slachthuizen.

“Het is fout om de discussie te beperken tot de manier waarop het dier gedood wordt”, zegt Vanthemsche. “Dit gaat ook over hoe dieren worden gefokt, getransporteerd, enzovoort.”