Luister naar

Van larve tot dierenmaaltje

Nieuws
Nog maar acht jaar bestaat Protix, het bedrijf in Dongen dat zwarte soldatenvliegen kweekt voor dierenvoeding. De zaken gaan zo goed dat een tien keer zo grote fabriek in Den Bosch op stapel staat.
Dion Mebius redactie vk
maandag 24 juli 2017 om 03:00
In de insectenkwekerij in Dongen hangt een geur die aan versgebakken brood doet denken.
In de insectenkwekerij in Dongen hangt een geur die aan versgebakken brood doet denken. Marcel van den Bergh

Dongen

Wat is geelbruin, kronkelt en wordt tien keer groter in anderhalve week tijd? Antwoord: de larve van de zwarte soldatenvlieg, in het Latijn Hermetia illucens. Als volwassene heeft de zwarte soldatenvlieg geen mond en dus moet het insect het voedsel voor zijn hele leven al als larve verorberen. Het gevolg is een groeispurt die het centimeterwerk van pubers doet verbleken. Een klein wonder der natuur.

In het Noord-Brabantse Dongen ­krioelen de larven van de zwarte soldatenvlieg met duizenden, zo niet miljoenen lotgenoten in grote, grijze bakken met voedsel. Hier, in de fabriek van Protix, worden de insecten gekweekt, grootgebracht en vermalen. Per dag gaan er tonnen doorheen, vertelt Protix-eigenaar Kees Aarts tussen de karren met bakken. Twee larven kronkelen in de palm van zijn hand, veel grotere exemplaren dan de larven in de bakken. ‘Dit duurt iets meer dan een week.’

Het is die razendsnelle groei – en het feit dat het insect nagenoeg alles wat eetbaar is, eet – die Aarts en zijn compagnon Tarique Arsiwalla deden besluiten hun kaarten op de larven te zetten. Sinds 2009 runnen zij het door hen opgerichte Protix, dat zwarte soldatenvliegen kweekt voor diervoeding. Aarts en Arsiwalla zegden er hun banen bij adviesbureau McKinsey voor op en werkten in de beginjaren vanuit kleine kamertjes en containers. Experimenteren met de larven deden ze in boterhambakjes.

reuzenstap

Acht jaar later lopen er veertig werknemers rond in de ruime fabriek van Protix in Dongen. Een tweede, tien keer grotere fabriek in Den Bosch staat in de planning. Een reuzenstap die mogelijk is geworden na het ophalen van een investering van 45 miljoen klinkende euro’s. Dat is een uiting van vertrouwen door de industrie: niet voor niets noemde het World Economic Forum Protix in 2015 een van de meest veelbelovende technologische start-ups ter wereld. Aarts: ‘Dat heeft veel deuren geopend.’

Tijdens een duikreis naar Mozambique, zo’n tien jaar geleden, kwam Aarts op het idee voor zijn insectenkwekerij. Bij het drinken van een biertje op het terras maakte hij zich zorgen over de schade die overbevissing berokkent aan het leven onder water. Eiwit uit vis wordt gebruikt om aan vissen te voeren, wist hij, terwijl insecten toen al bekendstonden als goede eiwitbron. Terug in Nederland vertelde hij Arsiwalla over zijn idee en samen zochten ze uit of een eigen kwekerij kans van slagen zou hebben. Ja, was hun conclusie. Korte tijd later was Protix een feit.

‘Met een boot de oceaan opgaan is niet duur’, antwoordt Aarts op de vraag waarom de markt voor eiwit uit insecten nog in de kinderschoenen staat. ‘En het kappen van bossen voor sojateelt ook niet. Maar de laatste jaren lopen we tegen de grenzen aan. Er is meer eiwit nodig dan de natuur kan bieden. En duurzaamheid wordt steeds belangrijker, voor consumenten én bedrijven.’

ontglipt

In de ruim opgezette kwekerij laat hij het proces van larve tot dierenmaaltje zien. Er hangt een geur die aan versgebakken brood doet denken; heel soms vliegt er een zwarte soldatenvlieg langs die als larve de machines en de schoonmakers moet zijn ontglipt. Aarts verontschuldigt zich dat hij niet alles in detail kan laten zien. ‘Alles wat hier staat hebben we zelf ontwikkeld. De concurrentie ligt altijd op de loer om technieken over te nemen.’ De zogenoemde hatchery laat hij daarom alleen van de buitenkant zien. ‘In die ruimte paren de zwarte soldatenvliegen en leggen ze hun eitjes.’

Na vier dagen kruipen de larven uit hun eitjes. Toevallig worden de minuscule diertjes tijdens de tour geoogst: een medewerker kiepert bakken vol larven om in een grotere bak met daarin een grijze brij. ‘Dat is het voedsel, een mengsel van resten van voedselbedrijven. We gebruiken groente en fruit, maar ook het restproduct van bijvoorbeeld glucose’, zegt Aarts. In die bakken blijven de insecten tot ze na een tot twee weken hun maximale grootte hebben bereikt. Een klein deel van de larven gaat naar een boerderij in Zeeland om aan leghennen te voeren. Verreweg de meeste larven blijven in Dongen, waar ze gewassen worden en in de maalmachine verdwijnen. Wat overblijft zijn twee producten die beide voor diervoeding kunnen worden gebruikt: eiwit en vet.

Van de twee stoffen mag het vet van de larven in iedere dierenvoeding worden verwerkt. Bij de eiwitten ligt het lastiger. Sinds de grootscheepse uitbraak van de gekkekoeienziekte in de jaren negentig, veroorzaakt doordat koeien als voeding de resten van zieke soortgenoten opgediend kregen, is het verboden dierlijke eiwitten in het eten van boerderijdieren te stoppen. Door Protix’ verwerkte eiwitten zitten daardoor vooralsnog enkel in honden- en kattenvoer. ‘Men heeft bij het opstellen van die regels geen moment gedacht aan de mogelijkheid om eiwit voor diervoeding uit insecten te halen’, zegt Aarts’ partner Arsiwalla.

Brussel positief

Om deze obstakels uit de weg te ruimen richtte Protix een Europese lobbygroep op: IPIFF, ook wel het International Platform of Insects for Food and Feed. ‘Een paar jaar geleden vond ik lobby een vies woord’, zegt Arsiwalla, die zich van de twee het meest bezighoudt met wet- en regelgeving, ‘maar je moet in Brussel vertegenwoordigd zijn om gehoord te worden.’ Het eerste succes is reeds geboekt: sinds 1 juli is het toegestaan om de verwerkte larven-eiwitten aan kweekvis te voeren. Protix richt zich nu op het openstellen van kippen- en varkensvoeding voor hun product. Arsiwalla: ‘Dat lukt binnen een tot twee jaar, is mijn verwachting. Tot nu toe hebben we heel positieve ervaringen met Brussel.’

Voor Protix ziet de toekomst er zonnig uit: gezien het aantal dieren op aarde zijn de mogelijkheden tot groei onmetelijk. De analisten van ABN Amro becijferden vorig jaar al dat de potentiële omzet voor de insecteneiwitmarkt binnen enkele jaren op z’n minst honderden miljoenen zal bedragen.

En toch: vindt de gemiddelde consument het wel zo’n fris idee dat er duizenden larfjes in zijn of haar lapje vlees zijn gegaan? ‘Iel, is vaak de eerste reactie’, geeft Arsiwalla toe. ‘Maar de insecten zijn onherkenbaar in het eindproduct.’ En het is ook opvoeding, vult Aarts aan. ‘Kinderen vinden insecten veel minder vies en in sommige culturen is het eten van insecten vrij gewoon. Dus dat kan best veranderen.’ <

Protix

waar Dongen

sinds 2009

werknemers 40

jaaromzet geheim

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
De Tata-staalfabriek in IJmuiden deze week vanbinnen.

Kabinet zet in op vergroeningsplan voor Tata, dat schatkist tot 2,5 miljard kan kosten

Tata Steel moet blijven bestaan en het kabinet wil op korte termijn met het bedrijf om de tafel om afspraken te maken over versnelde vergroening. Dat mag 2,5 miljard euro kosten.

Het is niet per se moeilijk om zonder makelaar een huis te kopen of verkopen, zegt Hans André de la Porte van de Vereniging Eigen Huis.

Zonder makelaar een huis (ver)kopen: hoe doe je dat? 'Een makelaar is geen tovenaar'

Een huis kopen of verkopen zonder makelaar scheelt kosten. Maar het vraagt ook meer van kopers en verkopers. Hoe pak je dat aan en waar moet je op letten?

Algemeen directeur en medeoprichter van Roetz Tiemen ter Hoeven in de werkplaats in Amsterdam-Noord waar de sociale onderneming op duurzame wijze fietsen een tweede leven biedt.

Roetz bouwt hippe nieuwe fietsen door onderdelen te 'oogsten' van wegroestende wrakken

Waar veel oude of kapotte fietsen een lot op de schroothoop beschoren is, krijgen deze bij Roetz een nieuw leven. Zo repareert de sociale onderneming onder andere ov-fietsen van NS, met ‘geoogste’ onderdelen uit andere rijwielen.

Tjerk 't Lam en zijn vrouw Lydia in Plus-filiaal Bieshof in Dordrecht. Aanstaande maandag krijgt de winkel een nieuwe eigenaar. Zonder koopzondag ziet de ondernemer geen perspectief op lange termijn.

Tjerk stopt met zijn supermarkt, omdat hij niet op zondag open wil. 'Alles jaagt steeds meer door'

De christelijke ondernemer Tjerk ‘t Lam uit Dordrecht ziet geen toekomst meer voor zijn supermarkt zonder open te gaan op koopzondagen. Daarom stopt hij. Principieel was dat geen lastig besluit, zegt hij, maar emotioneel wel.

Gedupeerden met protestborden demonstreren op het terrein van verzekeraar Achmea. ‘Terugkijkend had klanten niet zo veel leed toegebracht mogen worden.’

De woekerpolis was het grootste financiële schandaal ooit. Kan zoiets weer gebeuren?

Met de laatste grote schikkingen in zicht, loopt de woekerpolisaffaire na dertig jaar ten einde. Hoe kon het ‘grootste financiële schandaal uit de Nederlandse geschiedenis’ zo ontsporen? En kan het weer gebeuren?

De architecten van Bureau B+B houden zich bezig met stedenbouw en landschapsarchitectuur.

Het Nederlandse landschap vraagt veel: duurzaam, klimaatbestendig én natuurinclusief

In een land dat worstelt met ruimtegebrek en klimaatverandering zijn de uitdagingen voor landschapsarchitecten veel complexer geworden. Bureau B+B legt de lat extra hoog. 'Als het werk af is, is het nog niet af.'